Βερβερίνη. Μην καταπίνετε τις διαφημίσεις. Ούτε το χάπι. Αφήστε… τους αποφοίτους του Πανεπιστημίου του TikTok!

«Το Ozempic της φύσης»; Αλήθεια; Αυτό το μήνυμα εξαπλώνεται σαν πυρκαγιά στο TikTok σχετικά με τη βερβερίνη, μια ένωση που βρίσκεται σε φυτά όπως τα οξυάκανθα και ο απήγανος του λιβαδιού, που έχουν μακρά ιστορία χρήσης στην Αγιουρβεδική και την παραδοσιακή κινεζική ιατρική. Αλλά υπάρχει επιστημονική εγκυρότητα και πιθανά οφέλη στην υγεία;

Από τη Μαρία Καλοπούλου

Γιατί η σύγκριση με το Ozempic της Novo Nordisk το αντιδιαβητικό φάρμακο, που περιέχει σεμαγλουτίδη; Επειδή η σεμαγλουτίδη που περιέχει έχει αποδειχθεί ότι έχει μια απρόβλεπτη παρενέργεια. Απώλεια βάρους! Αυτό το απρόβλεπτο αποτέλεσμα πυροδότησε τυχαιοποιημένες, διπλά τυφλές κλινικές δοκιμές στις οποίες η σεμαγλουτίδη βοήθησε τους συμμετέχοντες να χάσουν έως και δεκαπέντε κιλά σε διάστημα δεκαέξι μηνών.

Δεδομένου του αριθμού των ανθρώπων που ονειρεύονται να μειώσουν την περίμετρό τους και της μάλλον ζοφερής ιστορικής απόδοσης των φαρμάκων ελέγχου βάρους, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι το Ozempic έχει γίνει πρωτοσέλιδο.

Ούτε προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι διάφοροι επίδοξοι οπαδοί του Ozempic προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν το φάρμακο. Δεδομένου ότι η σεμαγλουτίδη είναι ακριβή, με τιμή περίπου 1000 δολάρια για ένα μήνα, υπάρχει ένας σημαντικός πληθυσμός έτοιμος να παγιδευτεί με μια προσφορά μιας φθηνότερης έκδοσης. Ειδικά αν είναι επενδυμένη με τον μαγικό όρο τού μάρκετινγκ «φυσικό».

Το μαγικό… φυσικό συστατικό για το οποίο όλοι μιλούν

Η βερβερίνη μπορεί πράγματι να είναι «φυσική», όχι ότι αυτό έχει κάποια σχέση. Απλώς καταναλώστε λίγη «φυσική» αφλατοξίνη Β από μια μούχλα που αναπτύσσεται σε ορισμένα ακατάλληλα αποθηκευμένα δημητριακά και δείτε πόσο γρήγορα θα χάσετε βάρος.

Αλλά αυτό θα οφείλεται στον καρκίνο που προκαλείται από αυτή τη «φυσική» τοξίνη. Ούτε η βερβερίνη είναι κάποια εκδοχή του Ozempic, το οποίο είναι ένα ανάλογο του γλυκαγονόμορφου πεπτιδίου-1 (GLP-1), μιας φυσικής ορμόνης που ρυθμίζει το σάκχαρο στο αίμα και βοηθά τους ανθρώπους να αισθάνονται χορτάτοι. Η βερβερίνη δεν έχει καμία σχέση με το GLP-1.

Πώς λοιπόν αυτή η ένωση έγινε η αγαπημένη του πλήθους του Tik Tok;

Είναι δύσκολο να προσδιοριστεί το σημείο μηδέν για τη βερβερίνη ως υποτιθέμενη ουσία ελέγχου βάρους, αλλά μια λογική εικασία είναι ότι κάποιος που είδε το κύμα των Ozempic να επιταχύνεται, είχε την ιδέα να ψάξει στην επιστημονική βιβλιογραφία για να βρει κάποια ουσία που θα μπορούσε να παρουσιαστεί ως μια οικονομική επιλογή.

Αυτό το κομμάτι χρυσού πιθανότατα βρέθηκε σε μια ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε στο “Clinical Nutrition ESPEN“, ένα ιρανικό περιοδικό με συντελεστή αντίκτυπου 0,67, πράγμα που σημαίνει ότι οι δημοσιεύσεις που δημοσιεύονται στο περιοδικό σπάνια αναφέρονται από άλλους επιστήμονες.

Σε κάθε περίπτωση, το εν λόγω άρθρο ήταν μια ανασκόπηση από Ιρανούς επιστήμονες όλων των δημοσιεύσεων που μπορούσαν να βρουν στην επιστημονική βιβλιογραφία που είχαν με οποιονδήποτε τρόπο συσχετίσει τη χρήση της βερβερίνης με τον έλεγχο του βάρους.

Βρήκαν δώδεκα, όλες σε περιοδικά χαμηλού αντίκτυπου. Εννέα ήταν σε κινεζικές δημοσιεύσεις και από μία σε ιταλικό, μεξικανικό ή ιρανικό περιοδικό. Οι μελέτες διήρκεσαν από έναν έως τέσσερις μήνες και κατέγραψαν μέση απώλεια βάρους περίπου τεσσεράμισι κιλών. Τώρα για τα «αλλά».

Είναι σημαντικό ότι καμία από τις μελέτες δεν εξέτασε τη βερβερίνη σε άτομα των οποίων το μόνο πρόβλημα ήταν το υπερβολικό βάρος. Οι μελέτες αφορούσαν άτομα, μάλλον μικρούς αριθμούς σε κάθε περίπτωση, που είχαν διαβήτη, μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος (NAFLD), σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS), στεφανιαία νόσο ή είχαν υποβληθεί σε μεταμόσχευση νεφρού.

Η δοσολογία της βερβερίνης κυμαινόταν από 300 έως 1500 mg την ημέρα και σε ορισμένες μελέτες χρησιμοποιήθηκαν και άλλα φάρμακα. Βασικά, δεν είναι δυνατόν να διαπιστωθεί εάν οποιαδήποτε απώλεια βάρους που σημειώθηκε οφειλόταν στη βερβερίνη ή σε κάποια ασθένεια.

Επιπλέον, δεν τεκμηριώθηκε καμία σχέση δόσης-απόκρισης, επομένως δεν μπορεί κανείς να συμπεράνει από αυτές τις μελέτες ότι η βερβερίνη είναι «το Ozempic της φύσης».

Αλλά ας μην πετάμε τα πετάμε όλα

Η βερβερίνη μπορεί να μην βοηθήσει στην απώλεια κιλών, αλλά μπορεί να φτάσει στα φαρμακεία ως αποτελεσματικό φάρμακο. Τουλάχιστον, ορισμένα παράγωγα της βερβερίνης, μπορεί.

Η ανακάλυψη φαρμάκων είναι μια δύσκολη και επικίνδυνη υπόθεση, με περίπου μία στις πέντε χιλιάδες ενώσεις που δοκιμάζονται από ερευνητές να φτάνουν ποτέ σε κλινική εφαρμογή.

Οι φαρμακευτικές εταιρείες και οι ακαδημαϊκοί ερευνητές αναζητούν συνεχώς υποψήφια μόρια με θεραπευτικό δυναμικό. Με την πάροδο των ετών, διάφορες ενώσεις που βρίσκονται σε βότανα που χρησιμοποιούνται σε παραδοσιακά ιατρικά συστήματα έχουν μετατραπεί σε φάρμακα ή έχουν αποτελέσει τη βάση για συνθετικές παραλλαγές.

Η μορφίνη που εξάγεται από την παπαρούνα του οπίου, η κολχικίνη από τον φθινοπωρινό κρόκο, καθώς και το πρώτο ημισυνθετικό φάρμακο, η ασπιρίνη, που παρασκευάζεται από φυσική σαλικίνη που απομονώνεται από τον φλοιό της λευκής ιτιάς, είναι κλασικά παραδείγματα.

Σήμερα, η εξέταση των παραδοσιακών φυτικών θεραπειών για ενδείξεις που μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη φαρμάκων είναι ένας γόνιμος τομέας έρευνας.

Τα φυτά που περιέχουν βερβερίνη, αν και συνήθως σε συνδυασμό με άλλα βότανα, έχουν χρησιμοποιηθεί στην παραδοσιακή ασιατική ιατρική εδώ και χιλιάδες χρόνια για εντερικά προβλήματα, διάρροια, παρασιτικές λοιμώξεις, μείωση της θερμοκρασίας του σώματος, πονόδοντο και ελονοσία. Η φαντασία των ερευνητών πάντα ενθουσιάζεται όταν κάποια ουσία δείχνει υποσχόμενη.

Και μερικές ακόμη διευκρινίσεις

• Μελέτες δείχνουν ότι η λήψη συμπληρώματος βερβερίνης βοηθά στην απώλεια σωματικού βάρους αλλά μόνο όταν η βάση της προσπάθειας για αδυνάτισμα είναι ένα εξατομικευμένο πλάνο διατροφής και συστηματική φυσική δραστηριότητα. Με άλλα λόγια, δεν αποτελεί μαγικό χάπι που δρα μόνο του δια μαγείας!
• Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι πριν τη λήψη οποιουδήποτε συμπληρώματος -ακόμα και φυτικών σκευασμάτων όπως η βερβερίνη- πρέπει να προηγείται επίσκεψη στον γιατρό για κατάλληλη εκτίμηση δόσης, διάρκειας λήψης και ιατρικής επίβλεψης.
• Δεν έχουν αναφερθεί σημαντικές παρενέργειες από τη λήψη βερβερίνης και γενικά θεωρείται ασφαλής. Ωστόσο, κάποιες μελέτες αναφέρουν πεπτικές διαταραχές όπως διάρροια, μετεωρισμό, κοιλιακό πόνο και πονοκέφαλο. Η σωστή δοσολογία και η ιατρική παρακολούθηση είναι καθοριστικές για την ασφαλή χρήση.
• Έχει νόημα να την πάρω αν θέλω να χάσω 5-10 κιλά; Η απάντηση απαιτεί εξατομίκευση. Σε γενικές γραμμές, φαίνεται πως η βερβερίνη μπορεί να βοηθήσει στην απώλεια 5-10 κιλών, κυρίως όταν υπάρχουν μεταβολικές διαταραχές.

Το πιο σημαντικό

Η προληπτική ιατρική και η έρευνα καινοτομούν συνεχώς στη μελέτη ουσιών που βοηθούν στη διαχείριση βάρους, με πιο γνωστή το Ozempic. Είναι ενθαρρυντικό ότι μελετάται πλέον και η βερβερίνη, μία φυσική και πιο προσιτή ουσία.

Όπως κάθε συμπλήρωμα, έτσι και η βερβερίνη είναι αποτελεσματική μόνο όταν συνδυάζεται με ισορροπημένη διατροφή και συστηματική άσκηση. Η χρήση οποιουδήποτε συμπληρώματος πρέπει πάντα να γίνεται με τη συμβουλή και υπό την επίβλεψη του θεράποντος ιατρού.

Στοιχεία από το Mc Gill University και τον αμερικανικό κρατικό φορέα NCCIH (National Center for Complementary and Integrative Health)