Καλλιρρόη Παρρέν: Η πρώτη Ελληνίδα φεμινίστρια

Γυναίκες που εμπνέουν, γυναίκες πρωτοπόροι, γυναίκες που υποκλίνονται μπροστά τους… Η Καλλιρρόη Σιγανού Παρρέν, η πρώτη Ελληνίδα δημοσιογράφος, χαρακτηρίζεται δικαιωματικά «Μάνα της νεώτερης Ελλάδας» και αποτελεί πηγή έμπνευσης, χθες, σήμερα και αύριο.

Από την Άντζελα Μολφέτα

«Το μεγαλείο της Πατρίδας έγκειται στο μεγαλείο των θυγατέρων», υποστήριζε η Καλλιρρόη Παρρέν, η πρώτη Ελληνίδα που αγωνίσθηκε συστηματικά και με πάθος για τη χειραφέτηση της Ελληνίδας. Σε όλη της τη ζωή καθοδηγούσε τη γυναίκα, με γνώμονα την ισοτιμία των δύο φύλων σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητας. Με απόλυτο σεβασμό στον θεσμό της οικογένειας και της ελληνικής κοινωνίας κατάφερε να πετύχει μια σειρά πρωτοπόρων επιτευγμάτων, τα οποία μέχρι σήμερα δικαιώνουν την ύπαρξη της γυναίκας σε κυρίαρχους ρόλους στην κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική ζωή.

Προοδευτική πορεία

Η Καλλιρρόη Παρρέν πήρε το πτυχίο τής δασκάλας από το Αρσάκειο με άριστα το 1878. Αμέσως διορίστηκε στην Οδησσό της Ρωσίας και διηύθυνε το Ροδοκανάκειο Παρθεναγωγείο της Ελληνικής Κοινότητας. Μετά από 5 χρόνια μετέβη στην Ανδριανούπολη και εργάστηκε ως Διευθύντρια στο Ζάππειο Παρθεναγωγείο. Τελικά άφησε την έδρα της διδασκαλίας και εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα. Τότε παντρεύτηκε και τον φιλέλληνα δημοσιογράφο Ιωάννη Παρρέν (από πατέρα Γάλλο και μητέρα Αγγλίδα), ιδρυτή του “Αθηναϊκού Πρακτορείου”, ο οποίος ενθάρρυνε και υποστήριζε κάθε της βήμα. Στις 8 Μαρτίου 1887 εκδίδει το πρώτο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας «Εφημερίς των Κυριών», την οποία συντάσσει εξ ολοκλήρου μόνη της. Κυκλοφόρησε σε 3.000 αντίτυπα και ανατυπώθηκε σε 7.000 που πουλήθηκαν την ίδια ημέρα σε μια Αθήνα με πληθυσμό 65.000 κατοίκων, από τους οποίους πολλοί ήταν αναλφάβητοι. Στα δύο πρώτα φύλλα υπογράφει αναγραμματίζοντας το επίθετο της, ως Εύα Πρενάρ. Τα πρώτα σχόλια ήταν ειρωνικά, υβριστικά και απειλητικά εναντίον της αναρχικής Πρενάρ. Πολύ γρήγορα, όμως, μεταβλήθηκαν σε θαυμασμό για το θάρρος και την πίστη με την οποία υπερασπίστηκε τα δικαιώματα των γυναικών. Δίπλα της στάθηκε ο συγγραφέας Γρηγόριος Ξενόπουλος που δήλωσε δημόσια: « Η συντροφιά σου είναι πολύτιμη. Το ήθος σου, η τόλμη και η γραφή σου θαύμα. Εύγε σου Δέσποινα της φιλαλληλίας και της προόδου. Στηρίζω τους αγώνες σου, των γυναικών τους αγώνες με όλη μου τη δύναμη». Ο εθνικός μας ποιητής Κωστής Παλαμάς, όταν διάβασε την «Εφημερίδα των Κυριών», κυριολεκτικά μαγεύτηκε και της αφιέρωσε το ποίημα: «Χαίρε γυναίκα της Αθήνας, Μαρία, Ελένη, Εύα. Να η ώρα σου. Τα ωραία σου φτερά δοκίμασε και ανέβα και καθώς είσαι ανάλαφρη και πια δεν είσαι σκλάβα προς τη μελλούμενη άγια γη, πρωτύτερα εσύ τράβα και ετοίμασε τη νέα ζωή, μιας νέας χαράς υφάντρα και ύστερα αγκάλιασε, ύψωσε και φέρε εκεί τον άνδρα». Έτσι, στο τρίτο φύλλο η Εύα Πρενάρ αποκαλύφθηκε και η Καλλιρόη Παρρέν συνέχισε την έκδοση της εφημερίδας της, αποκλειστικά από γυναίκες συντάκτες, για 31 χρόνια. Σταμάτησε το 1918, όταν εξορίστηκε στην Ύδρα για τα πολιτικά της φρονήματα.

Σημεία σταθμός

Η Καλλιρρόη Σιγανού-Παρρέν είναι η πρώτη Ελληνίδα που τιμήθηκε με τον Χρυσό Σταυρό των Ιπποτών του Σωτήρος, το Αργυρούν Μετάλλιον της Ακαδημίας των Αθηνών και το Μετάλλιο τη Πόλεως των Αθηνών.

Το έργο της αναγνωρίστηκε διεθνώς. Από τα πιο φωτισμένα μυαλά του τόπου μας τα τελευταία 100 χρόνια, η τολμηρή αγωνίστρια άφησε τα εγκόσμια στις 16 Ιανουαρίου του 1940, από εγκεφαλικό επεισόδιο. Τα πιο αντιπροσωπευτικά της επιτεύγματα είναι:

– Το 1890 ίδρυσε το «Κυριακό Σχολείο», όπου διδάσκονταν γραφή και ανάγνωση εργάτριες και υπηρέτριες.

– Το 1893 αντιπροσώπευσε τις Ελληνίδες στο Διεθνές Συνέδριο το Σικάγου.

– Το ίδιο έτος ίδρυσε την «Ένωση υπέρ της Χειραφετήσεως των Γυναικών».

– Το 1895 ίδρυσε το «Άσυλο της Αγίας Αικατερίνης», για ανύπαντρες μητέρες και για την ηθική και φυσική προστασία εργατριών, υπηρετριών και άλλων κοριτσιών.

– Το 1896 ίδρυσε το Άσυλο Ανιάτων με τη βοήθεια 20 άλλων κυριών, χωρίς καμιά κρατική επιδότηση, μόνο με προσφορές φιλάνθρωπων.

– Την ίδια χρονιά ίδρυσε και τη Μεγάλη Ένωση των Ελληνίδων. Αυτή περιελάμβανε ένα τμήμα εκπαιδευτικό, ένα τμήμα οικοκυρικής και επαγγελματικής σχολής, ένα τμήμα χηρών και ορφανών πολέμου καθώς και ένα τμήμα οικοκυρικής και επαγγελματικής σχολής, το οποίο διηύθυνε η ίδια.

– Το 1897 με συνεχή διαβήματα, κατάφερε να γίνονται οι γυναίκες δεκτές στο Πανεπιστήμιο και στο Πολυτεχνείο, ενώ προετοίμαζε το έδαφος για το δικαίωμα της ψήφου των γυναικών, στην αρχή του εκλέγειν και αργότερα του εκλέγεσθαι.

– Το 1911 ίδρυσε το «Λύκειο Ελληνίδων», υποστηρίζοντας πως ο καλύτερος τρόπος για να διατηρήσουμε την ταυτότητα μας είναι να κρατήσουμε ζωντανή την παράδοση, τα ήθη και τα έθιμα μας.

– Το 1912 ανέλαβε τη γραμματεία του «Πατριωτικού Συνδέσμου», που ίδρυσε η τότε πριγκίπισσα Σοφία, γνωστό ως ΠΙΚΠΑ.

Η φωνή της Καλλιρρόης Παρρέν ακούγεται ακόμα και σήμερα να διακηρύσσει με πάθος: «Έλληνες πολίτες, κρατήστε ό,τι είναι ελληνικό. Είναι δουλικότητα, ξιπασιά, αμάθεια η ξενομανία. Είναι πιθηκισμός. Έχουμε τα πάντα ελληνικά, είναι πιο όμορφα από κάθε τι ξένο». Έγραψε επίσης πολλά άρθρα, δοκίμια, μυθιστορήματα και θεατρικά έργα με βασικό θέμα πάντα τη θέση της γυναίκας στα τότε κοινωνικά προβλήματα.

Αν θέλετε να διαβάσετε τα χειρόγραφα της εφημερίδας «Εφημερίς των Κυριών», καθώς και το συγγραφικό έργο της Καλλιρρόης Παρρέν μπορείτε να επισκεφτείτε τις ιστοσελίδες invenio.lib.auth.gr και anemi.lib.uoc.gr