Οι γυναίκες χρειάζονται ξανά τα παραμύθια! Η αυθεντική αυτοβοήθεια «κρυμμένη» στις αλληγορίες!

Πριν η σύγχρονη εποχή υποβιβάσει την αφήγηση σε παραγωγικότητα, ψυχολογία και προωθητικές ενέργειες, τα παραμύθια δίδαξαν στους ανθρώπους (όχι μόνο στα παιδιά) πώς να ζουν. Ήταν προειδοποιήσεις, ανακλαστικοί καθρέφτες και ηθικές πυξίδες τυλιγμένες σε θαυμασμό και φαντασία. Δεν είχαν ποτέ σκοπό να μας νανουρίσουν, αλλά να μας ξυπνήσουν για τους κινδύνους και τις ευκαιρίες που προσφέρει η ζωή. Και ίσως, στον σημερινό κόσμο μας του κυνισμού, των αλγορίθμων και των «ταξιδιών θεραπείας», ήρθε η ώρα να ανοίξουμε ξανά αυτό το παλιό, σκονισμένο βιβλίο.

Από τη Μαρία Καλοπούλου

Κάποτε, πριν τα βιβλία αυτοβοήθειας γεμίσουν τα βιβλιοπωλεία και τα podcast να υπόσχονται ότι θα θεραπεύσουν το εσωτερικό σας παιδί, υπήρχαν τα παραμύθια. Και θα έλεγα ότι έκαναν τη δουλειά πολύ καλύτερα.

Η αυθεντική αυτοβοήθεια

Έχουμε την τάση να σκεφτόμαστε τα παραμύθια ως παστέλ… εικόνες και ζώα που μιλάνε, κάτι που ξεπερνάμε όταν ανακαλύπτουμε την πραγματικότητα. Αλλά κάποτε, ήταν πραγματικότητα. Ήταν μια πραγματικότητα που ειπώθηκε με σύμβολα, μεταφορές και αλληγορίες.

Οι Αδελφοί Γκριμ, ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν και ο Σαρλ Περώ δεν έγραφαν για νήπια. Οι ιστορίες τους απευθύνονταν σε ενήλικες που προσπαθούσαν να κατανοήσουν τον πόνο, την επιθυμία και την αρετή σε έναν κόσμο που δεν είχε ακόμη εφαρμογές θεραπείας και εύκολα προσβάσιμους θεραπευτές με Zoom.

Στο απόγειό τους, τα παραμύθια ήταν μια πιο δημιουργική και ιδιότροπη εκδοχή αυτού που έχει γίνει η αυτοβοήθεια σήμερα. Αντί για το «10 βήματα για να υλοποιήσετε την καλύτερη ζωή σας», υπήρχε μια φτωχή κόρη μυλωνά που έπρεπε να μετατρέψει γνέθοντας το άχυρο σε χρυσό στο Ρουμπελστίλτσκιν.

Το Ρουμπελστίλτσκιν, ένα γερμανικό λαϊκό παραμύθι που συλλέχθηκε από τους αδελφούς Γκριμ και περιστρέφεται γύρω από ένα δαιμονικό ον που κάνει συμφωνία με μια φτωχή γυναίκα για να μετατρέψει το άχυρο σε χρυσό με αντάλλαγμα το πρωτότοκο παιδί της είναι μία σαφής μεταφορά για τη μεταμόρφωση μέσα από τις δυσκολίες.

Αντί για το «Πώς να βρείτε την αδελφή ψυχή σας», υπήρχε ένα κορίτσι που έπρεπε να αναγνωρίσει τον πρίγκιπα κάτω από την προβιά ενός θηρίου και να απορρίψει τον ελκυστικό άντρα που ήθελαν όλοι στην πόλη (Η Πεντάμορφη και το Τέρας): μια παραβολή για το πώς να βλέπεις την αλήθεια και την καλοσύνη κάτω από την εμφάνιση.

Τα παραμύθια προσέφεραν τα ίδια μαθήματα με τη σύγχρονη ψυχολογία, αλλά με περισσότερη φαντασία και λιγότερο «εγώ». Αντί να σε διδάσκουν πώς να συμπεριφέρεσαι και να υπαγορεύουν την προσωπικότητά σου, προειδοποιούσαν για τους κινδύνους της υποταγής στις κακίες μας.

Πάντα σκόπευαν να εμπνεύσουν καλοσύνη και ευγένεια σε όλους μας. Δεν σου είπαν απλώς να αγαπάς τον εαυτό σου. Σου έδειξαν τι συμβαίνει όταν δεν τον αγαπάς.

Η Ωραία Κοιμωμένη και η τέχνη τής ακινησίας

Πάρτε για παράδειγμα την Ωραία Κοιμωμένη. Οι σύγχρονοι κριτικοί συχνά την κατηγορούν για παθητικότητα, σαν η ξεκούραση να ήταν ένα ηθικό παράπτωμα ή ελάττωμα του χαρακτήρα. Αλλά η ιστορία δεν αφορά την τεμπελιά ή την αναμονή για έναν άντρα.

Αφορά την πνευματική ακινησία, το είδος του ύπνου που προηγείται του ξυπνήματος και τη λαχτάρα για την αληθινή αγάπη. Αυτό το παραμύθι χρονολογείται από τον 14ο αιώνα και τα θέματά του παραμένουν τόσο επίκαιρα όσο ποτέ, ίσως ακόμη περισσότερο, καθώς ο κόσμος μας επιταχύνεται.

Όλοι έχουμε τους «μαγεμένους ύπνους» μας: εκείνες τις φάσεις της ζωής όπου τίποτα δεν κινείται, όταν οι προσευχές φαίνονται αναπάντητες, όταν η μονοτονία κυριαρχεί και ο χρόνος σταματά. Τα παραμύθια μας υπενθυμίζουν ότι τέτοιες παύσεις είναι ιερές.

Η ζωή δεν προορίζεται να βιώνεται από ψηλά και μακριά, και αυτές οι περίοδοι ύπνου δεν είναι τιμωρία αλλά προετοιμασία. Η στιγμή της ακινησίας είναι όταν η χάρη συγκεντρώνεται, περιμένοντας την κατάλληλη ώρα για να μας καλέσει ξανά σε δράση.

Σε μια κουλτούρα που δοξάζει τη συνεχή κίνηση, η Ωραία Κοιμωμένη προσφέρει ένα αρχαίο αντίδοτο: Ορισμένες εποχές προορίζονται για αδράνεια, όχι για παραγωγικότητα. Η ανάπτυξη και η επίγνωση, άλλωστε, συμβαίνουν σε αυτές τις ήσυχες στιγμές.

Σταχτοπούτα και η αλχημεία της ταπεινότητας

Αν η Ωραία Κοιμωμένη διδάσκει υπομονή, η Σταχτοπούτα διδάσκει ταπεινότητα και πώς μοιάζει η πραγματική μεταμόρφωση. Η δική της δεν είναι η ιστορία ενός κοριτσιού που περιμένει έναν πρίγκιπα. Είναι η ιστορία μιας γυναίκας που αρνείται να γίνει πικρόχολη μπροστά στη σκληρότητα.

Ο πρίγκιπας είναι απλώς μια ωραία ανταμοιβή στο τέλος, αλλά η πραγματική νίκη έγκειται στο γεγονός ότι οι άδικες συνθήκες δεν μετέτρεψαν ποτέ τη Σταχτοπούτα σε πικρόχολη ή θύμα, ούτε την άφησαν να ξεχάσει ποια ήταν πραγματικά. Αυτή είναι πραγματική ταπεινότητα. Αυτή είναι πραγματική δύναμη.

Η Σταχτοπούτα δεν ανταποδίδει, δεν χειραγωγεί ούτε παραδίδεται. Παραμένει ευγενική. Και η ανταμοιβή της δεν προέρχεται από την αυτολύπηση αλλά από την επιμονή. Η νεράιδα νονά δεν αλλάζει την καρδιά της Σταχτοπούτας, της δίνει μια χρήσιμη ώθηση, αφού η καρδιά έχει ήδη αποδειχθεί άξια.

Στον σημερινό κόσμο, η ταπεινότητα θεωρείται αδυναμία. Αλλά η Σταχτοπούτα μας υπενθυμίζει ότι η χάρη ανήκει σε όσους υπομένουν τα βάσανα με αξιοπρέπεια. Η πραγματική δύναμη συχνά μπορεί να βρίσκεται καθαρίζοντας τις στάχτες και συγχωρώντας όσους σε κοροϊδεύουν και σε υποτιμούν.

Μπορεί να μην χρειαζόμαστε να μας σώσει ένας πρίγκιπας για να ξεφύγουμε από μια δυσάρεστη κατάσταση, αλλά, μου αρέσει πολύ για τη Σταχτοπούτα! Να μετακομίσει από το διαλυμένο οικογενειακό της σπίτι σε ένα κάστρο με έναν πρίγκιπα. Και δεν θα στεναχωριόμουν, αν αυτό συνέβαινε σε εσάς ή σε εμένα.

Αλλά η ιστορία δεν αφορά την αναβάθμιση. Αντίθετα, είναι μια υπενθύμιση ότι η πραγματική δύναμη συχνά ξεκινά σε ανύποπτα μέρη: Καθαρίζοντας τις στάχτες και συγχωρώντας όσους σε κοροϊδεύουν και σε υποτιμούν.

Η Πεντάμορφη και το Τέρας: Αγαπώντας κάτω από την επιφάνεια

Κάθε γενιά ανακαλύπτει ξανά την Πεντάμορφη και το Τέρας επειδή έχει τα κοινά θέματα της ιστορίας αγάπης σχεδόν όλων. Θυμάμαι κάποτε που μου έκανε κλικ ότι προσπαθούσα να μετατρέψω τον φίλο μου από θηρίο σε πρίγκιπα, αλλά πρέπει να παραδεχτώ ότι σε αυτή την περίπτωση, επέμενε να παραμείνει θηρίο.

Το μοιράστηκα αυτό με τη μαμά μου, πιστεύοντας ότι ήταν μια απίστευτα διορατική αποκάλυψη, στην οποία απάντησε: «Κάθε άντρας είναι θηρίο, και μόνο η αληθινή αγάπη τον μετατρέπει σε πρίγκιπα». Γι’ αυτό ο γάμος είναι καλός ιδιαίτερα για τους άντρες.

Το να είσαι θηρίο σε αυτή την περίπτωση δεν σημαίνει να είσαι κακός. Σημαίνει να είσαι αδάμαστος, με τον τρόπο που ο γάμος και οι ευθύνες της αγάπης για μια γυναίκα μεταμορφώνουν έναν άντρα προς το καλύτερο.

Αυτό το παραμύθι μιλάει για το κομμάτι μας που λαχταρά να αγαπάει αυτό που είναι αληθινό και όχι αυτό που είναι φαινομενικό. Η κατάρα του Θηρίου δεν διαφέρει από τη δική μας σύγχρονη κατάσταση.

Κι εμείς συχνά είμαστε παγιδευμένοι στην εμφάνιση, κρινόμενοι από τις επιφάνειες, παρεξηγημένοι από τους ομοίους μας. Αλλά πόσο ξεχωριστό είναι όταν τελικά μας βλέπουν πραγματικά για αυτό που είμαστε και μας αγαπούν όπως είμαστε.

Η πράξη αγάπης της Ομορφιάς δεν είναι ρομαντική φαντασίωση. Είναι ηθικό θάρρος. Κοιτάζει πέρα ​​από το τερατώδες για να δει το ανθρώπινο. Αποκαθιστά την τάξη στο χάος όχι μέσω της δύναμης, αλλά μέσω της αντίληψης.

Πολλά λέγονται για τον χαρακτήρα της πριν καν ξεκινήσει αυτή η ιστορία αγάπης, όταν ο αφηγητής μας λέει ότι η Πεντάμορφη θεωρείται περίεργη επειδή διαβάζει.

Αργότερα μαθαίνουμε ότι είναι γενναία και γνωρίζει την αληθινή αγάπη επειδή είναι πρόθυμη να αντιμετωπίσει κινδύνους για να επιστρέψει ο πατέρας της στο σπίτι. Το ποια ήταν πριν συναντήσει το Τέρας καθόρισε την ιστορία αγάπης τους.

Όταν η επιστήμη παίζει τον Θεό: Φρανκενστάιν

Δεν έρχονται όλα τα παραμύθια με στέμματα και φορέματα. Μερικά, όπως ο Φρανκενστάιν, ανήκουν στον πιο σκοτεινό κλάδο του μύθου· το είδος που προειδοποιεί αντί να παρηγορεί.

Ο Φρανκενστάιν της Μαίρη Σέλεϊ δεν είναι τεχνικά παραμύθι, αλλά εξυπηρετεί τον ίδιο σκοπό. Είναι μια ιστορία για την επιστήμη, τις συνέπειες και τον ανθρώπινο πειρασμό να ελέγχει την ίδια τη ζωή.

Η Σέλεϊ το έγραψε σε μια εποχή που η επιστήμη άρχισε να πειραματίζεται με την κυριαρχία του Θεού σχετικά με τη δημιουργία και τη διακυβέρνηση της ανθρώπινης ζωής, και δύο αιώνες αργότερα, η προειδοποιητική της ιστορία μοιάζει απόκοσμα προφητική.

Ίσως αυτό είναι στην πραγματικότητα τα παραμύθια: κωδικοποιημένες υπενθυμίσεις ότι η ψυχή έχει νόμους εξίσου πραγματικούς με τη φυσική. Αν τους σπάσεις, θα έχεις μια ιστορία τρόμου.

Σήμερα, καθώς οι επιστήμονες πειραματίζονται με συνθετικά έμβρυα και τεχνητές μήτρες, ζούμε στη σκιά του εφιάλτη της Σέλεϊ. Το μάθημα της ιστορίας: ότι η επιστήμη χωρίς σεβασμό οδηγεί στην καταστροφή. Στην εποχή της παρένθετης μητρότητας, των γονέων με τρία DNA και των προβλημάτων προσκόλλησης, αυτό το μάθημα είναι πιο επίκαιρο από ποτέ.

Παραμύθια όπως ο Φρανκενστάιν ήταν προειδοποιήσεις τυλιγμένες στη φαντασία. Μας έλεγαν τι συμβαίνει όταν η ανθρώπινη αλαζονεία ξεπερνά τη θεϊκή τάξη της φύσης. Ενώ οι πριγκίπισσες των αιώνων πριν έκαναν πάντα το σωστό, ο Δρ. Φρανκενστάιν έκανε όλα τα λάθος πράγματα και δημιούργησε ένα τέρας που θα τον στοίχειωνε για το υπόλοιπο του βιβλίου.

Η Γλώσσα του Συμβολισμού

Τα παραμύθια μιλούν με σύμβολα όπως καθρέφτες, δάση, αγκάθια και γυάλινα γοβάκια. Δεν είναι τυχαίες «διακοσμήσεις», είναι μεταφορές για την ανθρώπινη κατάσταση.

Το δάσος αντιπροσωπεύει τη σύγχυση και την ηθική δοκιμασία. Ο καθρέφτης είναι η αυτογνωσία και η αναδρομή. Το γοβάκι είναι η προσαρμογή αυτού που είναι σωστό, αληθινό και βέβαιο.

Εκεί που η σύγχρονη κουλτούρα αναζητά θεραπεία, τα παραμύθια αναζητούν μεταμόρφωση. Δεν έβαζαν ταμπέλες στον πόνο σου, αλλά τον αναγνώριζαν και τον καταλάβαιναν καθοδηγώντας το κοινό μέσα από τις δυσκολίες και στην ευτυχία που ακολουθούσε.

Για να διαβάζεις σωστά τα παραμύθια, πρέπει να τα διαβάζεις όπως τα διάβαζαν οι πρόγονοί μας. όχι αποκλειστικά κυριολεκτικά, αλλά διαισθητικά, ψυχολογικά και σχεδόν πνευματικά.

Αυτές οι ιστορίες ξεπερνούν πάντα τα πλαίσιά τους. Ήταν η ιδιότροπη (και επομένως θηλυκή) εκδοχή της φιλοσοφίας, διδάσκοντας μέσα από την ομορφιά και όχι μόνο μέσω της αφαίρεσης και της λογικής.

Γιατί οι σύγχρονες γυναίκες χρειάζονται ξανά παραμύθια

Η σημερινή γυναίκα διψάει για νόημα. Έχει επιτυχία, ελευθερία και μόρφωση, αλλά συχνά αισθάνεται ότι ο εσωτερικός της κόσμος λιμοκτονεί. Η άνοδος της αστρολογίας, της αυτοβοήθειας και των τάσεων υλοποίησης δεν είναι απλώς μια μόδα. Είναι ένα σύμπτωμα της ίδιας λαχτάρας που έκανε τους προγόνους μας να κάθονται δίπλα στη φωτιά και να ακούν ιστορίες.

Τα παραμύθια επιβιώνουν επειδή ικανοποιούν αυτή την επιθυμία για υπέρβαση, για σοφία που μιλάει όχι μόνο στη διάνοια, αλλά και στην ψυχή.

Μας διδάσκουν ότι ο κακός είναι συχνά μέσα μας, ότι η λύτρωση απαιτεί πόνο, ότι κάθε κατάρα είναι εύθραυστη και ότι όλοι οι πόνοι μπορούν να θεραπευτούν και να μεταμορφωθούν.

Και το να μην το πετύχουμε αυτό αποτελεί από μόνο του κίνδυνο και φρίκη. Τα παραμύθια μας υπενθυμίζουν ότι η αγάπη είναι η ύψιστη δύναμη και ότι κανένα ξόρκι (ούτε καν ο θάνατος) δεν μπορεί να την νικήσει.

Μια ιδιότροπη λίστα ανάγνωσης

Καθώς ο ήλιος αρχίζει να δύει νωρίτερα και το κρύο μας τραβάει προς μια κουβέρτα και ίσως ακόμη και μια φωτιά, αυτή είναι, χωρίς αμφιβολία, η καλύτερη εποχή του χρόνου για να αρχίσετε να διαβάζετε ξανά παραμύθια.

Αυτή τη φορά, όχι ως παιδικές περιπλανήσεις, αλλά ως συντρόφους για την ανάπτυξη χαρακτήρα. Ως επιπλέον απόλαυση, σύνδεσα την εκδοχή ανάγνωσης που μπορείτε να ακούσετε ενώ κοιμάστε.

Ακολουθούν μερικά παραμύθια για να ξεκινήσετε:

• Η Ωραία Κοιμωμένη (Charles Perrault): Για να μάθετε να παραμένετε ακίνητοι και να αγκαλιάζετε τον τέλειο συγχρονισμό του Θεού.
• Σταχτοπούτα (Αδελφοί Γκριμ): Ένας οδηγός για το πώς να χειρίζεστε την ταπεινότητα και τη χάρη υπό πίεση.
• Η Πεντάμορφη και το Τέρας (Ζαν-Μαρί Λεπρένς ντε Μπωμόν): Για συμβουλές σχέσεων και ενθάρρυνση να κοιτάτε πέρα ​​από τα φαινόμενα.
• Η Βασίλισσα του Χιονιού (Χανς Κρίστιαν Άντερσεν): Ένας οδηγός για το πώς η αγνή αγάπη μπορεί να λιώσει τις πιο ψυχρές καρδιές.
• Ανατολικά του Ήλιου, Δυτικά της Σελήνης (Νορβηγικό Παραμύθι): Για να μάθετε να εξισορροπείτε την ανεξαρτησία με την αφοσίωση.
• Φρανκενστάιν (Μαίρη Σέλεϊ): Για μια υπενθύμιση ότι η δημιουργία χωρίς ηθική οδηγεί στην καταστροφή.

Το να ζεις ευτυχισμένα για πάντα δεν είναι το νόημα

Η μεγαλύτερη παρεξήγηση των παραμυθιών είναι ότι αφορούν πάντα ένα ευτυχισμένο τέλος. Δεν είναι έτσι! Αφορούν το να γίνεις το είδος του ατόμου που μπορεί να αναγνωρίσει το καλό, όταν τελικά φτάσει.

Αυτό είναι το νόημα των πρωταγωνιστών των παραμυθιών. Η πραγματική μαγεία δεν βρίσκεται στην άμαξα με την κολοκύθα ή στο φιλί. Είναι στην ανάπτυξη που εκτυλίσσεται μέσα από το ηθικό ταξίδι. Η μεταμόρφωση της καρδιάς που μας επιτρέπει να συναντήσουμε την αγάπη, την καλοσύνη και την αλήθεια όταν εμφανίζονται.

Υπό αυτή την έννοια, τα παραμύθια είναι πιο αληθινά από τον ρεαλισμό. Μας υπενθυμίζουν ότι αξίζει να αγωνιζόμαστε για την καλοσύνη, ότι το σκοτάδι μπορεί να ξεπεραστεί και ότι ακόμη και στην πιο έρημη νύχτα, μια σπίθα πίστης, καλοσύνης ή θάρρους μπορεί να σπάσει οποιαδήποτε κατάρα.

Ίσως λοιπόν οι ενήλικες γυναίκες να μην ξεπερνούν τα παραμύθια. Ίσως τελικά να τα έχουμε αγκαλιάσει.