Το παρελθόν «σερβίρεται» στη γεύση: Τα ρετρό τρόφιμα γίνονται ισχυρή τάση, και όχι τυχαία!

Η νοσταλγία των γεύσεων είναι μια ισχυρή δύναμη που μας συνδέει με το παρελθόν μας και μας βοηθά να πλοηγηθούμε στο παρόν. Είτε πρόκειται για την άνεση μιας οικείας γεύσης είτε για τη χαρά του να μοιράζεσαι μια παλιά συνταγή με αγαπημένα πρόσωπα, μας υπενθυμίζουν ποιοι είμαστε και από πού προερχόμαστε. Είναι κάτι περισσότερο από απλά τρόφιμα. Είναι σύνδεσμοι με την ιστορία μας, τον πολιτισμό μας και τα συναισθήματά μας. Η νοσταλγία των γεύσεων δεν είναι απλώς μια τάση. Είναι μια γευστική επανάσταση που χτυπά κατευθείαν στο συναίσθημα.

Από τη Μαρία Καλοπούλου

Η κατανόηση της νοσταλγίας που προκαλείται από το φαγητό είναι πολύτιμη επειδή μας παρέχει μία εικόνα για το πώς οι αισθητηριακές εμπειρίες και τα συναισθήματά μας αλληλεπιδρούν με τις αναμνήσεις και την ταυτότητά μας.

Ενώ γνωρίζουμε πολλά για το πώς το φαγητό πυροδοτεί τις νοσταλγικές αναμνήσεις, υπάρχουν ακόμα πολλά να μάθουμε για τις συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται και τις διαφορές στη νοσταλγία που προκαλείται από το φαγητό σε διαφορετικούς πολιτισμούς.

Καθώς οι Millennials, η Γενιά Χ και οι Boomers κοιτάζουν με λαχτάρα πίσω σε ένα «ροζ» παρελθόν εν μέσω συνεχιζόμενων ανησυχιών, ενώ η Γενιά Ζ βιώνει μερικές από αυτές τις γεύσεις για πρώτη φορά, οι μάρκες αναζητούν  ιδέες που βρίσκουν απήχηση στους νοσταλγικούς καταναλωτές. 

Έτσι, όταν νιώθουμε άσχημα και θέλουμε να βελτιώσουμε τη διάθεσή σας, στρεφόμαστε σε ένα από τα αγαπημένα μας φαγητά ή σνακ ή ποτό που μας θυμίζουν το σπίτι, τα αγαπημένα μας πρόσωπα ή κάποιες στιγμές πριν από πολύ καιρό. Η μεταφορά του εαυτού μας πίσω σε εκείνες τις εποχές θα μπορούσε να μας βοηθήσει να αλλάξουμε τα πράγματα.

Η επιστήμη πίσω από τη νοσταλγία των γεύσεων

Ο εγκέφαλός μας είναι προγραμματισμένος να συνδέει τις γεύσεις και τις μυρωδιές με αναμνήσεις. Αυτό συμβαίνει επειδή οι περιοχές που είναι υπεύθυνες για την επεξεργασία αυτών των αισθήσεων – η αμυγδαλή και ο ιππόκαμπος – είναι στενά συνδεδεμένες με τα κέντρα μνήμης μας.

Όταν παίρνουμε μία μπουκιά που ήταν μέρος της παιδικής μας ηλικίας, όπως ένα ζεστό μπισκότο με κομματάκια σοκολάτας ή ένα μπολ μακαρόνια με τυρί, ο εγκέφαλός μας αμέσως αξιοποιεί τις συναισθηματικές και αισθητηριακές εμπειρίες που συνδέονται με αυτό το φαγητό.

Η νοσταλγία που συνδέεται με τα τρόφιμα της παιδικής μας ηλικίας μπορεί να προσφέρει μια αίσθηση σταθερότητας και συνέχειας σε έναν κόσμο που αλλάζει συνεχώς.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μία μόνο γεύση ή μυρωδιά μπορεί να προκαλέσει έντονες αναμνήσεις του παρελθόντος, συχνά συνοδευόμενες από μια πλημμύρα συναισθημάτων.

Αυτό το φαινόμενο δεν είναι απλώς μια ιδιορρυθμία της μνήμης, αλλά ένα κρίσιμο μέρος του τρόπου με τον οποίο πλοηγούμαστε στη ζωή μας. Τα φαγητά που αγαπούσαμε ως παιδιά συχνά γίνονται τα φαγητά που μας παρηγορούν ως ενήλικες, τα πιάτα στα οποία στρεφόμαστε όταν χρειάζεται να νιώσουμε γειωμένοι και συνδεδεμένοι με τις ρίζες μας.

Η συναισθηματική σύνδεση με τα τρόφιμα της παιδικής ηλικίας

Το φαγητό παίζει έναν μοναδικό ρόλο στη συναισθηματική μας ζωή. Ως παιδιά, πολλές από τις πιο ευτυχισμένες στιγμές μας επικεντρώνονται στα γεύματα που μοιραζόμαστε με την οικογένεια και τους φίλους.

Είτε επρόκειτο για ένα εβδομαδιαίο οικογενειακό δείπνο, ένα εορταστικό γεύμα ή μια απλή λιχουδιά μετά το σχολείο, αυτές οι εμπειρίες είναι βαθιά ριζωμένες στις αναμνήσεις μας. Τα τρόφιμα που συνδέουμε με αυτές τις στιγμές γίνονται σύμβολα αγάπης, φροντίδας και δεσμών.

Για πολλούς, αυτά τα τρόφιμα δεν αφορούν μόνο τη γεύση. αφορούν τις αναμνήσεις του ποιος τα ετοίμασε, πού τα έτρωγαν και τα συναισθήματα που ένιωθαν εκείνη την εποχή.

Για παράδειγμα, ένα απλό τοστ με τυρί μπορεί να θυμίζει σε κάποιον τη γιαγιά του που το έφτιαχνε για αυτόν κάθε Κυριακή απόγευμα. Η αναδημιουργία αυτών των πιάτων ως ενήλικες μας επιτρέπει να επανασυνδεθούμε με εκείνους που μπορεί να μην είναι πλέον μαζί μας και να ξαναζήσουμε αυτές τις πολύτιμες στιγμές.

Ποια προϊόντα επιστρέφουν;

Δεν έχει σημασία αν μιλάμε για μπισκότα, αναψυκτικά, παγωτά ή συσκευασμένα σνακ. Η λογική είναι κοινή: το παλιό είναι ξανά νέο.

Μπισκότα με γεύσεις που είχαν εξαφανιστεί. Παγωτά με παιχνιδιάρικα σχήματα και παιδικές ονομασίες.

Η γευστική νοσταλγία δεν είναι απλώς food trend. Είναι κοινωνικό φαινόμενο.

Αναψυκτικά σε vintage μπουκάλια ή με γεύσεις που θυμίζουν τσίχλα. Σακουλάκια με ποπ κορν ή πατατάκια που μιμούνται τα εικαστικά των 90s.  Καραμέλες, τσίχλες και γλειφιτζούρια που κάποτε βρίσκαμε στην καντίνα του σχολείου.

Η αναβίωση των ρετρό γεύσεων στις σημερινές τάσεις τροφίμων αποτελεί απόδειξη του πόσο ισχυρή μπορεί να είναι αυτή η σύνδεση. Πάρτε για παράδειγμα το εσπρέσο μαρτίνι της δεκαετίας του 1990, το οποίο έχει αναβιώσει, ή μάρκες όπως οι Burger King και Pizza Hut που επιστρέφουν στα κλασικά τους λογότυπα για να προκαλέσουν μια αίσθηση οικειότητας και άνεσης.

Τρόφιμα όπως τα κλασικά αναψυκτικά, οι vintage καραμέλες και τα δημητριακά παλιάς σχολής επιστρέφουν καθώς οι άνθρωποι επιδιώκουν να ανακτήσουν τις απλές απολαύσεις της νεότητάς τους.

Αυτή η τάση αντανακλά μια ευρύτερη πολιτιστική επιθυμία να για επανασύνδεση με το παρελθόν, ειδικά σε αβέβαιους καιρούς.

Το μάρκετινγκ της νοσταλγίας γνωρίζει δόξες!

Οι έμποροι γνωρίζουν πολύ καλά τη δύναμη της νοσταλγίας. Πολλές μάρκες έχουν αξιοποιήσει με επιτυχία τις συλλογικές μας μνήμες για να δημιουργήσουν συναρπαστικές διαφημιστικές καμπάνιες.

Αναβιώνοντας ρετρό γεύσεις και συσκευασίες, οι εταιρείες μπορούν να προκαλέσουν συναισθήματα νοσταλγίας, καθιστώντας τα προϊόντα τους πιο ελκυστικά.

Αυτή η στρατηγική είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική επειδή όχι μόνο υπενθυμίζει στους καταναλωτές την παιδική τους ηλικία, αλλά δημιουργεί επίσης μια αίσθηση εμπιστοσύνης και εξοικείωσης με τη μάρκα.

Με στόχο τους Millennials που μεγάλωσαν με την τηλεόραση ανοιχτή στα κινούμενα σχέδια του Σαββάτου και τους Gen Z που φλερτάρουν με ό,τι vintage, πολλά αγαπημένα brands τροφίμων και ροφημάτων ξαναβγαίνουν από το ντουλάπι πιο ρετρό από ποτέ.

Σκεφτείτε τα σάντουιτς παγωτού που έχουν επαναπροσδιοριστεί, τα παλιομοδίτικα αναψυκτικά που αναβιώνουν ή οι αγαπημένες συνταγές τής παραδοσιακής κουζίνας  που επιστρέφουν.

Οι εταιρείες δεν «ξεπατικώνουν» απλώς το παρελθόν. Το μελετούν. Το επανασυσκευάζουν. Και μας το σερβίρουν μαζί με μια καλή δόση συναισθηματισμού. 

Ο όρος «edible nostalgia» (βρώσιμη νοσταλγία) χρησιμοποιείται πλέον σε επίσημες στρατηγικές marketing.  Μελέτες δείχνουν ότι το 67% των Millennials είναι πιο πιθανό να αγοράσουν ένα προϊόν εάν τους θυμίζει την παιδική τους ηλικία.

Σε πανευρωπαϊκή έρευνα, τα «snacks του παρελθόντος» σημειώνουν αύξηση 23% σε πωλήσεις στις ηλικίες 30-45 ετών. Σε μια εποχή που όλα αλλάζουν, ένα γνώριμο σνακ με ρετρό πακετάρισμα μπορεί να λειτουργήσει σαν αγκαλιά.

Και δεν είναι μόνο η γεύση. Είναι το σύνολο: η συσκευασία, τα χρώματα, η γραμματοσειρά, ακόμα και η διαφήμιση. Οι καμπάνιες είναι γεμάτες φλασμπάκ. Οι εικόνες θυμίζουν αφίσες από την παιδική μας ηλικία.

Αγαπημένες ελληνικές εταιρείες ακολουθούν την ίδια κατεύθυνση:  Μπισκότα που επαναλανσάρονται με την παλιά τους συνταγή.  Τυποποιημένα γλυκά με τις συσκευασίες που αγαπήσαμε στο παρελθόν. Ελληνικά παγωτά που επανερχονται με το αρχικό τους σλόγκαν.

Οι γονείς αγοράζουν για τα παιδιά τους ό,τι κάποτε τους αγόραζαν οι δικοί τους. Και κάπως έτσι, η νοσταλγία γίνεται γέφυρα γενεών. Το κοινό δεν ψάχνει μόνο το νέο. Ψάχνει το οικείο, το αγαπημένο, αυτό που έχει να του πει μια ιστορία.

Και κάπως έτσι, η καταναλωτική ζήτηση για νοσταλγικά τρόφιμα αποτελεί σημαντικό μοχλό για την ανάπτυξη γεύσεων και προϊόντων, σύμφωνα με έρευνες.

Η επιστροφή προϊόντων του παρελθόντος λέγεται «retromarketing».  Είναι στρατηγική μάρκετινγκ που βασίζεται σε συγκίνηση, ταύτιση και τη δύναμη της μνήμης — και τα brands ξέρουν καλά πώς να την αξιοποιήσουν.

Δημιουργία νέων αναμνήσεων

Ενώ η νοσταλγία των γεύσεων αφορά την επανασύνδεση με το παρελθόν, παίζει επίσης ρόλο στον τρόπο που δημιουργούμε νέες αναμνήσεις. Ως ενήλικες, όταν ετοιμάζουμε και μοιραζόμαστε αυτά τα νοσταλγικά πιάτα με τις οικογένειές μας, όχι μόνο ξαναζούμε τις αναμνήσεις μας, αλλά δημιουργούμε και νέες.

Η επανεμφάνιση ρετρό τροφίμων στα ράφια δεν είναι απλώς ένα φλας μπακ. Είναι μια συναισθηματική επένδυση, ένα εργαλείο μάρκετινγκ και ένα παγκόσμιο κύμα αναβίωσης.

Αυτές οι στιγμές γίνονται μέρος των αναμνήσεων της επόμενης γενιάς, διασφαλίζοντας ότι η κληρονομιά αυτών των φαγητών συνεχίζεται.