Η επιδημία μοναξιάς είναι χειρότερη από ό,τι νομίζετε

Αν έχετε νιώσει ένα είδος υπόκωφου πόνου τελευταία – όχι ακριβώς θλίψη, αλλά κάτι πιο ήπιο, πιο δύσκολο να ονομαστεί – δεν είστε μόνοι. Οι γιατροί χαρακτηρίζουν πρόσφατα τη μοναξιά «ως επιδημία τής δημόσιας υγείας», συγκρίνοντας τον αντίκτυπό της στην υγεία μας με το κάπνισμα είκοσι τσιγάρων την ημέρα. Δεν είναι υπερβολή. Είναι δεδομένα.

Επιμέλεια: Μαρία Καλοπούλου

Σε μια έρευνα του Οργανισμού Υγείας των ΗΠΑ σχεδόν το ένα τρίτο των ενηλίκων δήλωσε ότι αισθάνεται μοναξιά τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα. Μεταξύ των νεότερων ενηλίκων, αυτός ο αριθμός αυξάνεται σχεδόν στο μισό. Ερευνητές του Χάρβαρντ διαπίστωσαν ότι το 61% των νέων και πάνω από τις μισές μητέρες με μικρά παιδιά αναφέρουν «σοβαρή μοναξιά».

Αλλά αυτό που παραβλέπεται στους περισσότερους ανθρώπους είναι ότι η μοναξιά δεν έχει να κάνει πραγματικά με το να είσαι μόνος σου. Πρόκειται για το να νιώθεις ανεκπλήρωτος, αόρατος ή ασήμαντος και για κανέναν σημαντικός με ουσιαστικό τρόπο.

Μπορείς να έχεις εκατό αδιάβαστα μηνύματα και να νιώθεις σαν να μην σε ψάχνει κανείς. Μπορείς να κοιμάσαι δίπλα σε κάποιον κάθε βράδυ και να νιώθεις σαν να είσαι ανύπαρκτος.

Πώς φτάσαμε εδώ;

Η μοναξιά δεν μας έπεσε από τα… σύννεφα. Δημιουργήσαμε τις προϋποθέσεις για αυτό. Έχουμε ανταλλάξει την κοινότητα με την ευκολία και τη σύνδεση με την αποτελεσματικότητα. Οι πόλεις έχουν λιγότερα πάρκα και ελεύθερους χώρους. Η εργασία απαιτεί περισσότερες ώρες από ό,τι θα έπρεπε. Οι φιλίες έχουν αντικατασταθεί από ομαδικές συνομιλίες που ξεκινούν με memes και τελειώνουν στη σιωπή.

Εξυμνούμε την «αυτοδυναμία», αλλά κανείς δεν μας λέει ότι είναι απλώς ένας άλλος τρόπος να πείτε «μόνος».

Η τεχνολογία δεν το προκάλεσε εξ ολοκλήρου αυτό, αλλά το έκανε χειρότερο. Η έρευνα είναι σαφής: Όσο περισσότερο χρόνο περνάμε συνδεόμενοι στο διαδίκτυο, ειδικά όταν αντικαθιστά την προσωπική σύνδεση, τόσο πιο μόνοι νιώθουμε. Είμαστε πιο ορατοί από ποτέ – και κατά κάποιο τρόπο, πιο αόρατοι επίσης.

Τι κάνει η μοναξιά στο σώμα

Το σώμα αντιμετωπίζει τη μοναξιά ως κίνδυνο. Όταν οι δεσμοί διακόπτονται, το νευρικό σύστημα μεταβαίνει σε λειτουργία αυτοσυντήρησης – μάχη, φυγή ή ακινησία.

Η κορτιζόλη ανεβαίνει, ο ύπνος επιδεινώνεται, η αρτηριακή πίεση αυξάνεται. Με την πάροδο του χρόνου, η χρόνια μοναξιά αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας, καρδιακών παθήσεων και πρόωρου θανάτου.

Αυτή είναι η σκληρή ειρωνεία: όσο πιο μόνοι γινόμαστε, τόσο περισσότερο το σώμα μας προετοιμάζεται για απειλή. Και όσο περισσότερο προετοιμαζόμαστε για απειλή, τόσο πιο δύσκολο είναι να εμπιστευτούμε ή να προσεγγίσουμε οποιονδήποτε.

Πώς εκφράζεται στην πραγματική ζωή

Η μοναξιά σπάνια εμφανίζεται ως «Είμαι μόνος». Κρύβεται πίσω από άλλες λέξεις:

• «Είμαι τόσο κουρασμένος».
• «Νιώθω αποσυνδεδεμένος».
• «Είμαι απασχολημένος όλη την ώρα, αλλά άδειος».

Μερικές φορές εμφανίζεται ως ευερεθιστότητα, εργασιομανία ή αδυναμία ξεκούρασης. Μερικές φορές είναι ένα ήσυχο βουητό αποστασιοποίησης που μοιάζει φυσιολογικό μέχρι να μην είναι.

Η μοναξιά είναι συχνά προστατευτική. Εάν σας έχουν απορρίψει, ντροπιάσει ή αδιαφορήσει για εσάς, το να οπισθοχωρήσετε είναι ασφαλέστερο από το να το ρισκάρετε ξανά. Αλλά η προστασία μπορεί να γίνει φυλακή.

Πώς αρχίζουμε να θεραπευόμαστε

Δεν υπάρχει μία και μοναδική λύση. Η σύνδεση δεν προέρχεται από μια λίστα ελέγχου. Υπάρχουν όμως μικροί, σκόπιμοι τρόποι για να ξεκινήσετε:

Ονομάστε το. Το να λέτε δυνατά «Νιώθω μόνος» είναι συχνά το πιο δύσκολο βήμα. Μετατρέπει έναν αόρατο πόνο σε κάτι που μπορεί να αντιμετωπιστεί.

Επικοινωνήστε χωρίς ατζέντα. Στείλτε μήνυμα σε κάποιον χωρίς να περιμένετε κάποιο συγκεκριμένο λόγο. Η μοναξιά ευδοκιμεί στον δισταγμό.

Βρείτε χώρους που σας ταιριάζουν. Για τους περιθωριοποιημένους ανθρώπους, το σωστό είδος σύνδεσης συχνά ξεκινά σε χώρους όπου δεν χρειάζεται να μεταφράσετε τον εαυτό σας.

Να θυμάστε ότι η θεραπεία είναι ένα είδος πρόβας για την αίσθηση του ανήκειν. Η θεραπευτική σχέση μπορεί να γίνει το πρώτο μέρος όπου βιώνετε συνεπή συντονισμό – ένα σχέδιο για σύνδεση έξω από τα κουτιά σας.

Ξαναμαθαίνοντας πώς να ανήκετε

Αν η μοναξιά είναι μια επιδημία, το να ανήκεις είναι το φάρμακο. Αλλά το να ανήκεις δεν χτίζεται σε μια μέρα. Συμβαίνει σε στιγμές – όταν κάποιος θυμάται να παραγγείλει τον αγαπημένο καφέ σας ή όταν ρισκάρετε να είστε ειλικρινείς και δεν αντιμετωπίζετε κριτική.

Χρειαζόμαστε περισσότερους χώρους που κάνουν αυτές τις στιγμές δυνατές. Πόλεις που εκτιμούν την εγγύτητα. Χώροι εργασίας που ανταμείβουν την ανθρώπινη φύση, όχι απλώς την παραγωγικότητα. Φιλίες που μπορούν να αντέξουν τη σιωπή και να νιώθουν ζωντανές.

Μέχρι τότε, ίσως το πιο ριζοσπαστικό πράγμα που μπορούμε να κάνουμε είναι να επικοινωνήσουμε πρώτοι. Να πούμε «Γεια, μου λείπεις» και να το εννοήσουμε. Να κάνουμε τη σύνδεση συνήθεια, όχι ελπίδα.

Επειδή το αντίθετο της μοναξιάς δεν είναι η συνεχής συντροφιά – είναι να είμαστε παρόντες.

ΠΗΓΗ: PSYCOLOGY TODAY