Τεχνολογική εξέλιξη και εξάρτηση
Το κινητό τηλέφωνο και o ηλεκτρονικός υπολογιστής είναι αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας του παιδιού σας; Πώς μπορείτε να ελαχιστοποιήσετε τη χρήση τους και να αποφύγετε κάθε είδους εξάρτηση από την είσοδο της τεχνολογίας στη ζωή μας;
Επιμέλεια: Άντζελα Μολφέτα
Η πλειονότητα των γονιών αναγνωρίζει πως είναι απαραίτητη η εξοικείωση των παιδιών με τους υπολογιστές, ενώ επιτρέπουν εύκολα και τη χρήση κινητού τηλεφώνου από πολύ μικρές ηλικίες. Για ένα παιδί η πρόσβαση στο διαδίκτυο σημαίνει «έχω ζωή», ενώ «έχω κινητό» σημαίνει «είμαι κι εγώ άνθρωπος». Το κινητό αποτελεί σύμβολο ενηλικίωσης για τα παιδιά και τους δίνει τη δυνατότητα να δημιουργήσουν τη δική τους ταυτότητα, ιδιαίτερα κατά την περίοδο της εφηβείας. Η υπερβολική χρήση των νέων τεχνολογιών, όμως, μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις.
Ο παιδοψυχίατρος Ιγνάτιος Καφαντάρης, αναφέρει: «οι γονείς πρέπει να ξέρουν ότι η υπερβολική χρήση του κινητού και του διαδικτύου μπορεί να βλάψει την κοινωνικότητα, την επικοινωνία και γενικότερα την ομαλή ανάπτυξη και υγεία του παιδιού. Όπως στην τηλεόραση υπάρχουν προγράμματα που δεν είναι κατάλληλα για τα παιδιά, έτσι και στο διαδίκτυο βρίσκονται πληροφορίες, σελίδες και παιχνίδια που δεν θα έπρεπε ένα παιδί να βλέπει ή να διαβάζει».
Γενικές οδηγίες για ασφαλή χρήση:
- Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής πρέπει να τοποθετείται σε κοινό χώρο και όχι στο δωμάτιο του παιδιού.
- Η καλή επικοινωνία μεταξύ παιδιού και γονέων παίζει σημαντικό ρόλο σε κάθε περίπτωση. Οι συζητήσεις γύρω από το διαδίκτυο καλό είναι να γίνονται πριν τη χρήση, ώστε να αποφύγετε αρνητικές αντιδράσεις.
- Συμφωνήστε με το παιδί σας πώς θα χρησιμοποιεί το διαδίκτυο για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, ώστε να αντιληφθεί ότι χρειάζεται χρόνο και για άλλες δραστηριότητες και ότι το κινητό δεν θεωρείται με κανέναν τρόπο επέκταση της προσωπικότητάς του.
- Βρείτε έξυπνα επιχειρήματα σε περίπτωση που η αντίδραση του παιδιού σας είναι αρνητική και διατηρήστε οπωσδήποτε μια τρυφερή στάση που δείχνει ότι το νοιάζεστε και το αγαπάτε. Σε καμιά περίπτωση μην γίνετε πολύ επικριτικοί.
- Η κοινή στάση των ενηλίκων της οικογένειας είναι πολύ σημαντική για την αντιμετώπιση της κατάστασης.
- Προτείνετε εναλλακτικές λύσεις ψυχαγωγίας, όπως συγκεντρώσεις με φίλους ή την ενασχόληση του παιδιού με κάποιο άθλημα.
- Συμβουλέψτε το παιδί σας να μην δίνει προσωπικά στοιχεία σε ανθρώπους που γνώρισε στο διαδίκτυο. Να μην αποδέχεται αιτήματα φιλίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από αγνώστους και φυσικά να μην συναντιέται μαζί τους.
- Το λογισμικό γονικού ελέγχου είναι απαραίτητο για την ασφαλή πλοήγηση στο διαδίκτυο, ενώ σε ό,τι αφορά το κινητό, υπάρχει η δυνατότητα φραγής συγκεκριμένων υπηρεσιών και αριθμοσειρών (όπως 901 ή 5ψήφια νούμερα) καθώς και καθολική φραγή πλοήγησης στο διαδίκτυο.
Πριν καν το παιδί αποκτήσει δική του συσκευή, θα πρέπει να το έχετε ενημερώσει ότι ως γονείς έχετε επιλέξει τον γονικό έλεγχο μέσω αυτών των λογισμικών και ότι είστε απόλυτα πεπεισμένοι (και οι δύο γονείς) ότι η επιλογή σας είναι σωστή.
Συμπτώματα υπερβολικής χρήσης
«Η υπερβολική έκθεση στην τεχνολογία επηρεάζει αρνητικά την κοινωνικοποίηση των παιδιών, τη λεκτική επικοινωνία με το περιβάλλον, το αυθόρμητο παιχνίδι, τη φυσική δραστηριότητα, το βάρος, τη διατροφή και συνολικά την υγιή ανάπτυξη των παιδιών», μας εξηγεί ο κύριος Καφαντάρης.
«Η στάση της οικογένειας στο σπίτι απέναντι στην τεχνολογία είναι ο σημαντικότερος παράγοντας στη σχέση του παιδιού με αυτή. Εάν οι γονείς ανοίγουν τον υπολογιστή μόλις επιστρέφουν στο σπίτι, τσεκάρουν συνεχώς τα email τους, μιλούν ακατάπαυστα στο κινητό ακόμα και την ώρα του φαγητού, αλλά και στο αυτοκίνητο, και στέλνουν διαρκώς μηνύματα, πώς θα μιλήσουν στα παιδιά για περιορισμούς;».
Ποια σημάδια είναι ανησυχητικά;
- Τάσεις απομόνωσης και μείωση της πραγματικής επικοινωνίας με την οικογένεια, φίλους ή άλλα άτομα.
- Μείωση σωματικής άσκησης και αδιαφορία για το φαγητό ή υπερβολική κατανάλωση snacks και αύξηση βάρους εξαιτίας της απραξίας.
- Συμπτώματα ανίας και κακοδιαθεσίας όταν δεν βρίσκεται στο διαδίκτυο ή και κατά τη διάρκεια πλοήγησης σε περιπτώσεις bullying.
- Παθήσεις των οφθαλμών, μυοσκελετικά προβλήματα, άρνηση καθαριότητας και βασικών κανόνων ατομικής υγιεινής, έλλειψη ύπνου και χαμηλή απόδοση στο σχολείο.
- Η βία που εμφανίζεται σε πολλά παιχνίδια ή ιστότοπους μπορεί να αποδειχθεί μοιραία στην ανάπτυξη του παιδιού, δημιουργώντας βίαιες σκέψεις και συμπεριφορές και αρνητική διάθεση. Πολύ πρόσφατο το περιστατικό από την Αμερική, που ακούσαμε στις ειδήσεις, για δυο 12-χρονες που μαχαίρωσαν μια φίλη τους, για να γίνουν αρεστές σ’ έναν φανταστικό ήρωα ενός βίαιου παιχνιδιού…
- Σε προχωρημένο στάδιο μπορεί να δημιουργηθούν εμμονές στη σκέψη και απώλεια της ελευθερίας του νου, επηρεασμός προσωπικών αρχών και ιδεών, επικίνδυνη έκθεση του παιδιού στη βία και σε μηνύματα σεξουαλικού περιεχομένου και γενικά μείωση των αντιστάσεων.
* Με τη βοήθεια του Ιγνάτιου Καφαντάρη, ψυχίατρου παιδιών και εφήβων, www.ikafantaris.gr, www.monorodi.gr, Εκπαιδευτικό Κέντρο Μονορόδι
