Το μέλλον των σχέσεών μας είναι οι σύντροφοι Τεχνητής Νοημοσύνης;

Αντί να αναζητούμε υποστήριξη και συναισθηματική σύνδεση με τους ανθρώπους γύρω μας, στρεφόμαστε σε μηχανές ή ψηφιακούς συντρόφους. Αυτό είναι το μέλλον τελικά; Ένα μέλλον, όπου οι σχέσεις είναι ρυθμισμένες σύμφωνα με τις επιθυμίες μας και παρέχονται από εταιρείες πρόθυμε να ικανοποιήσουν τους πελάτες; Είναι η αγάπη το τελευταίο ανθρώπινο χαρακτηριστικό μας; Πώς να αγκαλιάσετε τον ανθρώπινο εαυτό σας σε έναν κόσμο γεμάτο Τεχνητή Νοημοσύνη;

Γράφει η Cornelia C. Walther Ph.D.
Επιμέλεια κειμένου: Σοφία Κροκιδά

Φανταστείτε να κάνετε μια αστεία, εμπνευσμένη συζήτηση αργά τη νύχτα με κάποιον που σας καταλαβαίνει απόλυτα. Σας κάνει εύστοχες ερωτήσεις, θυμάται λεπτομέρειες από τη μέρα σας και σας στέλνει μήνυμα για καληνύχτα με μια εικονική αγκαλιά που σας κάνει να νιώθετε ότι κάποιος σας εκτιμά. Κι αν αυτό το «άτομο» ήταν chatbot, πώς θα νιώθατε;

Για πολλούς, αυτό δεν είναι πλέον ένα πείραμα ή σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Είναι η καθημερινότητά τους. Τα chatbots και οι εικονικοί σύντροφοι που βασίζονται στην Τεχνητή Νοημοσύνη έχουν γίνει συναισθηματικές δίοδοι, ακόμη και ερωτικοί σύντροφοι, για ανθρώπους που αναζητούν τη σύνδεση.

Μελέτες έχουν δείξει ότι οι σύντροφοι Τεχνητής Νοημοσύνης καλύπτουν διάφορες συναισθηματικές και κοινωνικές ανάγκες υπό συγκεκριμένες συνθήκες, παρέχοντας παρηγοριά και συντροφικότητα σε εκείνους που τους λείπουν οι ανθρώπινες συνδέσεις.

Αυτό είναι λοιπόν;

Πηγαίνουμε προς ένα μέλλον όπου οι σχέσεις θα είναι φτιαγμένες και ρυθμισμένες σύμφωνα με τις πιο μικρές μας επιθυμίες, χάρη σε εταιρείες που είναι πρόθυμες να ικανοποιήσουν τους πελάτες τους και χάρη σε προϊόντα που είναι διαμορφωμένα για να ευθυγραμμιστούν τέλεια με τις ανάγκες μας;

Ή υπάρχει κάτι που μας ξεχωρίζει από αυτούς τους εκπληκτικούς συντρόφους Τεχνητής Νοημοσύνης, οι οποίοι μιμούνται την κανονική ανθρώπινη αλληλεπίδραση πολύ καλά; Είναι η αγάπη το τελευταίο ανθρώπινο χαρακτηριστικό μας;

Οι άνθρωποι: παράξενοι, ατελείς και μοναδικά συνδεδεμένοι

Εμείς οι άνθρωποι είμαστε φτιαγμένοι να είμαστε παράξενοι. Η νοημοσύνη μας δεν αφορά μόνο την επίλυση προβλημάτων ή την επεξεργασία δεδομένων. Είναι ένας συνεχώς εξελισσόμενος συνδυασμός επιθυμίας, συναισθημάτων, ενστίκτων, αναμνήσεων και εμπειριών.

Σκεφτείτε το σαν έναν χώρο 2×4: σε ατομικό επίπεδο, περιλαμβάνει την επιθυμία, το συναίσθημα, τη σκέψη και την αίσθηση. Σε συλλογικό επίπεδο, εκτείνεται σε άτομα, σχέσεις, χώρες και τον πλανήτη. Εμείς επιθυμούμε, αισθανόμαστε, σκεφτόμαστε και αντιδρούμε ξανά και ξανά· και στο μεταξύ, πλησιάζουμε τον καλύτερο εαυτό μας.

Αυτή η απρόβλεπτη πολυδιάστατη φύση μας μάς κάνει αυτό που είμαστε. Γιατί μια αστεία ταινία μπορεί να μας φέρει κάνει να δακρύσουμε, γιατί η μυρωδιά από κανέλα και μπισκότα μπορεί να μας γυρίσει στην παιδική μας ηλικία, και γιατί μπορούμε να βιώσουμε ταυτόχρονα μια ποικιλία αντιφατικών συναισθημάτων — θυμό και χαρά, ζήλια και αγάπη, απογοήτευση και θλίψη.

Μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να μιμηθεί την αγάπη;

Η Τεχνητή Νοημοσύνη προσποιείται την αγάπη πολύ καλά. Μπορεί να αντανακλά συναισθήματα, να προσφέρει παρηγοριά και να δημιουργεί την ψευδαίσθηση μιας σύνδεσης. Ορισμένα chatbots, όπως το Replika, έχουν σχεδιαστεί ειδικά για να προσφέρουν συντροφιά, να θυμούνται λεπτομέρειες από τη ζωή σου και να απαντούν με πολύ προσωπικό τρόπο.

Αλλά είναι αυτό αγάπη ή προχωρημένος μιμητισμός; Η Τεχνητή Νοημοσύνη, παρόλη την εξυπνάδα της, δεν αισθάνεται.

Μπορεί να αναλύει μοτίβα, να προβλέπει και να προσποιείται, αλλά δεν βιώνει τη χαρά, την απογοήτευση ή τη φοβερή στιγμή που συνειδητοποιείς ότι έχεις ερωτευτεί κάποιον που μπορεί να μην ανταποδίδει την αγάπη σου. Λείπουν οι παραξενιές, οι αντιφάσεις και οι εσωτερικοί αγώνες που κάνουν την ανθρώπινη αγάπη αυτό που είναι.

Η αγάπη απαιτεί περιέργεια. Οι πραγματικές σχέσεις περιλαμβάνουν μια γνήσια επιθυμία να κατανοήσεις έναν άλλον άνθρωπο — όχι μόνο να απαντήσεις αλλά να εξερευνήσεις τις σκέψεις του, τις εμπειρίες του και τις αντιφάσεις του.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν γίνεται περίεργη όπως οι άνθρωποι, δεν αναρωτιέται για σένα. Δεν θέτει ερωτήσεις που δεν είναι προγραμματισμένες μέσα της.

Ακόμα και η καλύτερη Τεχνητή Νοημοσύνη στερείται του στοιχείου τής ανακάλυψης — των απροσδόκητων στιγμών που κάνουν τις σχέσεις πλούσιες και γεμάτες νοήματα.

Ένας σύντροφος που σε ξέρει πολύ καλά και λέει πάντα το «σωστό» πράγμα μπορεί να σου φαίνεται λιγότερο σαν άνθρωπος και περισσότερο σαν ρομπότ. Δεν είναι αγάπη,· είναι μια καλά σχεδιασμένη αντανάκλαση. Πολλές σχέσεις είναι έτσι. Αλλά είναι αυτό αρκετό;

Ερωτευμένοι με την Τεχνητή Νοημοσύνη: Μια αυξανόμενη τάση

Κι όμως, οι άνθρωποι ερωτεύονται με την Τεχνητή Νοημοσύνη. Γιατί;

Η μοναξιά παίζει σημαντικό ρόλο. Σε έναν κόσμο όπου όλοι φαίνεται να είναι συνδεδεμένοι από το πρωί μέχρι το βράδυ, και όμως οι γνήσιες συνδέσεις είναι δύσκολο να βρεθούν, πολλοί στρέφονται στην Τεχνητή Νοημοσύνη για συναισθηματική υποστήριξη.

Τα bots μάς προσφέρουν συντροφιά χωρίς κριτική. Πάντα διαθέσιμα, ευγενικά, συμπονετικά και υπομονετικά, δεν κουράζονται ποτέ, δεν έχουν κακή μέρα και μας λένε ό,τι θέλουμε να ακούσουμε.

Αλλά δεν είναι όλα άσχημα. Οι σύντροφοι της Τεχνητής Νοημοσύνης μπορούν να βελτιώσουν τη συναισθηματική ευημερία του ατόμου παρέχοντας υποστήριξη χωρίς κριτική και συμμετέχοντας σε ουσιαστικές συζητήσεις.

Αυτό έχει προκαλέσει ηθικές ανησυχίες. Εκμεταλλεύονται τα chatbots της Τεχνητής Νοημοσύνης τα ανθρώπινα συναισθήματα; Γεμίζουν ένα κενό ή το βαθύνουν; Φέτος, η Καλιφόρνια εισήγαγε νομοθεσία για να αποτρέψει την Τεχνητή Νοημοσύνη από το να υποδύεται τους θεραπευτές, αναγνωρίζοντας τους κινδύνους του να παίζει η Τεχνητή Νοημοσύνη συναισθηματικούς και ψυχολογικούς ρόλους για τους οποίους δεν είχε σχεδιαστεί.

Αλλά μπορεί η νομοθεσία να μας προστατεύσει από τους τεχνητούς συντρόφους που καλωσορίζουμε πρόθυμα στα σπίτια και τις καρδιές μας αν δεν μπορούμε να υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας;

Αγάπη, υπευθυνότητα, αυτοαποδοχή

Αυτό μας οδηγεί σε μια μεγαλύτερη ερώτηση: Αντί να ρωτάμε αν η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να μας αγαπά, θα έπρεπε να αναρωτηθούμε αν αγκαλιάζουμε πλήρως την ανθρώπινη υπόστασή μας.

Η αγάπη δεν αφορά μόνο το να αισθανόμαστε καλά. Πρόκειται για την υπευθυνότητα, την αποδοχή των ατελειών και των περιορισμών μας. Οι γνήσιες σχέσεις μας προκαλούν, μας αναγκάζουν να εξελιχθούμε και απαιτούν δουλειά. Είναι άβολες.

Αν οι σχέσεις με την Τεχνητή Νοημοσύνη γίνουν η νέα κανονικότητα, τι συμβαίνει με το μέρος της αγάπης που δεν είναι εύκολο; Τι γίνεται με τα μαθήματα που παίρνουμε μέσω της απογοήτευσης, με την προσωπική ανάπτυξη που προκύπτει από τους αγώνες που δίνουμε;

Η τεχνολογία δεν είναι ο εχθρός, αλλά δεν είναι και η λύση. Αντί να εξωτερικεύουμε τις συναισθηματικές μας ανάγκες σε μια μηχανή, ήρθε η ώρα να αγκαλιάσουμε τον εαυτό μας με όλες τις απρόβλεπτες πολυδιάστατές πλευρές του. Οι επιθυμίες, τα συναισθήματα, οι σκέψεις και οι αισθήσεις μας είναι αυτό που μας κάνει αυτό που είμαστε.

Αξιοποιώντας τις παραξενιές και τις αδυναμίες μας, και αποδεχόμενοι πλήρως τις εμπειρίες μας, μπορούμε να ξεκινήσουμε μια ζωή γεμάτη αγάπη με το πιο πολύπλοκο, απρόβλεπτο είδος όλων: τον εαυτό μας.

Μια πρακτική προσέγγιση

Για να αγκαλιάσουμε την ανθρώπινη υπόστασή μας σε έναν κόσμο γεμάτο με Τεχνητή Νοημοσύνη, όπου η αποσύνδεση είναι παντού, χρειαζόμαστε:

• Επίγνωση – Αναγνωρίστε τις συναισθηματικές σας ανάγκες και τον ρόλο της τεχνολογίας στην κάλυψή τους. Αναζητάτε επιβεβαίωση, συντροφιά ή αποσύνδεση;
• Εκτίμηση – Αναγνωρίστε και εκτιμήστε την πολυπλοκότητα των ανθρώπινων σχέσεων. Η αγάπη δεν είναι μόνο άνεση, αλλά και προκλήσεις και βαθιά κατανόηση.
• Αποδοχή – Αποδεχτείτε τους περιορισμούς τους δικούς σας και των άλλων. Η αληθινή αγάπη περιλαμβάνει ατέλειες και απρόβλεπτες στιγμές, στοιχεία που η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν μπορεί να προβλέψει και να αναπαράγει.
• Υπευθυνότητα – Αναγνωρίστε την ευθύνη για τις σχέσεις σας, τόσο ανθρώπινες όσο και ψηφιακές. Αν εξαρτάστε από την Τεχνητή Νοημοσύνη για σύνδεση, σκεφτείτε τρόπους για να καλλιεργήσετε βαθύτερες, πραγματικές αλληλεπιδράσεις.

Η αγάπη ως ανθρώπινη υπερδύναμη

Η Τεχνητή Νοημοσύνη θα συνεχίσει να εξελίσσεται και θα γίνει καλύτερη στο να μιμείται τα συναισθήματα. Αλλά η πραγματική αγάπη — εκείνη που μας κρατά ξύπνιους τη νύχτα, τροφοδοτεί την ποίηση και τη μουσική, τη μαγεία που κάνει τη ζωή να φαίνεται σημαντική, επώδυνη και όμορφη — παραμένει μοναδικά ανθρώπινη.

Η αγάπη δεν είναι μόνο το τι κάνουμε και λέμε αλλά και τι είμαστε. Περιλαμβάνει την αβεβαιότητα γιατί είναι η αιτία και η συνέπεια του ανησυχητικού χάους που αντιπροσωπεύει η ανθρώπινη ύπαρξη. Και αυτό, τουλάχιστον προς το παρόν, είναι κάτι που καμία μηχανή δεν μπορεί να αναπαράγει αληθινά.

Πηγή: Psychology Today