Γιατί ορισμένες πολιτικές για το κλίμα είναι πιο δημοφιλείς από άλλες – εξηγεί ένας ψυχολόγος
Παρά την αυξανόμενη ανησυχία για την κλιματική αλλαγή, πολλές χώρες έχουν δει αντιδράσεις κατά ορισμένων περιβαλλοντικών πολιτικών, συχνά επειδή θεωρούνται δαπανηρές, περιοριστικές ή άδικες. Αυτές οι αντιδράσεις μπορεί να δίνουν την εντύπωση ότι οι άνθρωποι δεν θέλουν πραγματικά τολμηρή δράση για την κλιματική αλλαγή. Αλλά αυτό δεν είναι απολύτως αληθές.
Γράφει ο Wouter Poortinga,
Καθηγητής Περιβαλλοντικής Ψυχολογίας,
Πανεπιστήμιο του Κάρντιφ
Στη Γαλλία, μια προσπάθεια εισαγωγής φόρου καυσίμων αναβλήθηκε μετά τις διαμαρτυρίες των κίτρινων γιλέκων. Στη Γερμανία, μια προτεινόμενη απαγόρευση των λεβήτων αερίου αποδυναμώθηκε μετά από έντονη αντίσταση.
Και στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι γειτονιές με χαμηλή κυκλοφορία έχουν προκαλέσει έντονη αντίθεση σε ορισμένες περιοχές. Ακόμη και ανύπαρκτα μέτρα, όπως ο προτεινόμενος φόρος στο κρέας, πυροδότησαν διαδικτυακή οργή.
Έρευνα του Κέντρου για την Κλιματική Αλλαγή και τον Κοινωνικό Μετασχηματισμό και της εταιρείας έρευνας μάρκετινγκ Ipsos έχει βρει ευρεία υποστήριξη για πολλές πολιτικές για το κλίμα, συμπεριλαμβανομένων φιλόδοξων μέτρων όπως η εισφορά συχνών επιβατών.
Η έντονη αντίθεση μπορεί να διαστρεβλώσει τις αντιλήψεις: δίνει την εντύπωση ότι ορισμένες πολιτικές είναι λιγότερο δημοφιλείς από ό,τι είναι στην πραγματικότητα. Αυτό, με τη σειρά του, μπορεί να κάνει τους πολιτικούς απρόθυμους να αναλάβουν δράση.
Πρόσφατη δημοσκόπηση από την πλατφόρμα πληροφοριών Climate Barometer υπογραμμίζει ότι, ενώ η μεγάλη πλειοψηφία (73%) των ανθρώπων υποστηρίζει τοπικά έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οι βουλευτές πιστεύουν ότι μόνο το 16% των ψηφοφόρων τους το υποστηρίζουν.
Ωστόσο, δεν είναι όλες οι πολιτικές για το κλίμα δημοφιλείς στο ευρύ κοινό και ο τρόπος σχεδιασμού των μέτρων έχει πραγματικά σημασία.
Σε μια πανεθνική μελέτη, η ομάδα μου και εγώ ρωτήσαμε περισσότερους από 2.000 ανθρώπους τι πίστευαν για 12 διαφορετικές πολιτικές για το κλίμα που επικεντρώνονταν στη διατροφή, την οικιακή ενέργεια και τις μεταφορές.
Αυτά περιλάμβαναν μέτρα «ώθησης», όπως φόρους και απαγορεύσεις, που στοχεύουν στην αποθάρρυνση της συμπεριφοράς με υψηλές εκπομπές άνθρακα, και μέτρα «έλξης», όπως επιδοτήσεις και υποστήριξη που ενθαρρύνουν εναλλακτικές λύσεις χαμηλότερων εκπομπών άνθρακα.
Διαπιστώσαμε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι τάσσονται έντονα υπέρ των μέτρων έλξης, όπως οι επιδοτήσεις για θέρμανση χαμηλών εκπομπών άνθρακα ή η κατασκευή υποδομών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων. Τα μέτρα ώθησης, ιδίως εκείνα που επηρεάζουν τη διατροφή, ήταν πολύ λιγότερο δημοφιλή.
Για παράδειγμα, ενώ σχεδόν το 80% υποστήριξε τη θέρμανση χαμηλών εκπομπών άνθρακα σε νέες κατασκευές, μόνο το 21% υποστήριξε τους περιορισμούς στο κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα στις εγκαταστάσεις εστίασης. Αλλά η υποστήριξη δεν αφορά μόνο το θέμα ή το εργαλείο, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο γίνονται αντιληπτές οι πολιτικές.
Η έρευνά μας διαπίστωσε ένα σαφές μοτίβο: οι πολιτικές που θεωρούνται δίκαιες και αποτελεσματικές λαμβάνουν μεγαλύτερη υποστήριξη. Οι άνθρωποι θέλουν να γνωρίζουν ότι μια πολιτική θα έχει αληθινό αντίκτυπο.
Ενδιαφέρονται επίσης βαθιά για το πώς κατανέμονται τα οφέλη και το κόστος της. Οι φόροι και οι περιορισμοί συχνά αποτυγχάνουν και στις δύο αυτές δοκιμασίες: θεωρούνται ούτε αποτελεσματικοί ούτε δίκαιοι.
Ερευνήσαμε επίσης πόσο πολύ οι άνθρωποι πιστεύουν ότι οι άλλοι υποστηρίζουν ή αντιτίθενται σε μια πολιτική. Διαπιστώσαμε ότι οι άνθρωποι υποτιμούν σταθερά το πόσο άλλοι υποστηρίζουν τη δράση για το κλίμα.
Αυτό το φαινόμενο είναι γνωστό ως «πλουραλιστική άγνοια». Κατά μέσο όρο, οι ερωτηθέντες υποτίμησαν την υποστήριξη κατά 18% και υπερεκτίμησαν την αντίθεση κατά 16%. Αυτό δημιουργεί ένα είδος κοινής ψευδαίσθησης ότι οι πολιτικές για το κλίμα είναι λιγότερο δημοφιλείς από ό,τι είναι στην πραγματικότητα.
Η αντίληψη είναι καθοριστική
Αυτό έχει σημασία. Όταν οι άνθρωποι πιστεύουν ότι αποτελούν μειονότητα, είναι λιγότερο πιθανό να μιλήσουν ή να αμφισβητήσουν την παραπληροφόρηση. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής μπορεί στη συνέχεια να εντοπίσουν αυτή τη σιωπή και να σκεφτούν ότι το κοινό δεν ενδιαφέρεται.
Αλλά εδώ είναι η ανατροπή: το χάσμα αντίληψης ήταν μικρότερο για τις λιγότερο δημοφιλείς πολιτικές προώθησης, πράγμα που σημαίνει ότι οι άνθρωποι είναι πιο ακριβείς σχετικά με την υποστήριξη των μειοψηφιών για λιγότερο δημοφιλείς επιλογές όπως οι φόροι παρά για την υποστήριξη της πλειοψηφίας για πιο δημοφιλή μέτρα όπως οι επιδοτήσεις.
Έτσι, η επιτυχία της πολιτικής για το κλίμα δεν εξαρτάται μόνο από το τι κάνει η πολιτική, αλλά και από το πώς γίνεται αντιληπτή. Εάν ένα μέτρο θεωρείται άδικο ή αναποτελεσματικό, η υποστήριξη καταρρέει. Και αν οι άνθρωποι πιστεύουν ότι σε άλλους δεν αρέσει μια πολιτική, μπορεί να σταματήσουν να μιλάνε.
Για να δημιουργήσουν επιτυχημένες πολιτικές για το κλίμα, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να επικοινωνούν με σαφήνεια και αξιοπιστία σχετικά με τη δημόσια υποστήριξη για τα μέτρα για το κλίμα. Όσοι υποστηρίζουν αυτά τα μέτρα πρέπει να γνωρίζουν ότι δεν είναι μόνοι.
Ωστόσο, αυτό μπορεί να λειτουργήσει μόνο για πιο δημοφιλείς πολιτικές και είναι απίθανο να είναι αρκετό για αυστηρότερα, λιγότερο δημοφιλή μέτρα. Ωστόσο, τέτοια μέτρα είναι πιθανό να είναι απαραίτητα για να υπάρχει μια ρεαλιστική πιθανότητα επίτευξης φιλόδοξων κλιματικών στόχων.
Η απλή ελπίδα ότι θα γίνουν αποδεκτά από το κοινό πιθανότατα δεν θα είναι αρκετή. Αυτές οι πολιτικές πρέπει να σχεδιάζονται με γνώμονα τη δικαιοσύνη: οι άνθρωποι υποστηρίζουν πολιτικές που θεωρούν δίκαιες, ειδικά αν λαμβάνουν υπόψη τις διαφορετικές δυνατότητες πληρωμής ή πρόσβασης σε εναλλακτικές λύσεις.
Η δράση για το κλίμα δεν χρειάζεται μόνο καλή πολιτική, χρειάζεται και καλή ψυχολογία. Η κατανόηση και η αντιμετώπιση του πώς οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τα μέτρα για το κλίμα είναι απαραίτητη για να αποφευχθεί αντίδραση και να οικοδομηθεί διαρκής δημόσια συναίνεση.
ΠΗΓΗ: www.theconversation.com
