Η αρρενωπότητα σερβίρεται στο πιάτο! Γιατί οι άνδρες τρώνε περισσότερο κρέας; Η επιστήμη της συμπεριφοράς εξηγεί
Οι διαφορές των φύλων στην πρόσληψη κρέατος δεν είναι βιολογικά αναπόφευκτες, αλλά επηρεάζονται από την ταυτότητα και τους κανόνες. Τα στερεότυπα της αρρενωπότητας αποτελούν κύριο παράγοντα για την υψηλότερη πρόσληψη κρέατος στους άνδρες. Η επιστήμη της συμπεριφοράς προσφέρει νέες προσεγγίσεις για να στοχεύσει και να ενθαρρύνει πιο βιώσιμες επιλογές τροφίμων για τους άνδρες.
Επιμέλεια: Μαρία Καλοπούλου
Στο επιδραστικό βιβλίο της «Το Λίπος Είναι ένα Φεμινιστικό Ζήτημα», η Susie Orbach υποστήριξε ότι το φαγητό, το σώμα και το φύλο είναι άρρηκτα συνδεδεμένα. Για τις γυναίκες της δεκαετίας του 1970, και ίσως ακόμα και σήμερα, το να είναι κανείς αδύνατος δεν ήταν απλώς ένας σωματότυπος, αλλά ένα σημάδι κοινωνικής θέσης και ηθικής αξίας.
Πέρασαν 50 χρόνια και μια παράλληλη συζήτηση αναδύεται γύρω από τη διατροφή των ανδρών. Το 2025, το ερώτημα δεν είναι πλέον αν το «λίπος» είναι φεμινιστικό, αλλά μάλλον ρωτάμε – είναι το κρέας ένα ανδρικό ζήτημα;
Οι άνδρες καταναλώνουν περισσότερο κρέας – παντού στον κόσμο
Η διαπολιτισμική έρευνα δείχνει σταθερά ότι οι άνδρες τρώνε περισσότερο κρέας από τις γυναίκες, ιδιαίτερα βοδινό κρέας και επεξεργασμένες εκδοχές του.
Έρευνες μεγάλης κλίμακας από τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Αυστραλία αποκαλύπτουν όχι μόνο μεγαλύτερες μερίδες αλλά και πιο συχνή κατανάλωση κρέατος μεταξύ των ανδρών.
Οι γυναίκες, αντίθετα, τείνουν να τρώνε περισσότερα φυτικά τρόφιμα και μικρότερες μερίδες κρέατος, ενώ η χορτοφαγία και ο βιγκανισμός παραμένουν σημαντικά πιο διαδεδομένες πρακτικές μεταξύ των γυναικών παρά των ανδρών.
Αυτό το χάσμα δεν είναι ασήμαντο. Η υψηλότερη πρόσληψη κρέατος από τους άνδρες συμβάλλει σε ένα διατροφικό αποτύπωμα αερίων του θερμοκηπίου περίπου 41% μεγαλύτερο από αυτό των γυναικών, ένα εντυπωσιακό στατιστικό στοιχείο.
Παρά την περιβαλλοντική επιταγή, το να πειστούν οι άνδρες να αλλάξουν τη διατροφή τους είναι εξαιρετικά δύσκολο. Μελέτες δείχνουν ότι οι άνδρες είναι πιο πιθανό να υποστηρίξουν τέσσερις παραμέτρους της κατανάλωσης κρέατος. Το κρέας είναι Απαραίτητο, Φυσικό, Κανονικό και Ωραίο.
Η αντιμετώπιση των ανδρών με χορτοφαγικά μηνύματα συχνά προκαλεί αντίδραση, αυξάνοντας αντί να μειώνουν την πρόσληψη κρέατος, ενώ η προτροπή των ανδρών να τρώνε περισσότερο σαν γυναίκες είναι, σύμφωνα με την έρευνα, το χειρότερο πράγμα που θα μπορούσατε να κάνετε για να συμβεί η αλλαγή.
Πέρα από την πρωτεΐνη: Πολιτισμός, Ταυτότητα και Εξέλιξη
Η φυσιολογική ανάγκη εξηγεί μόνο εν μέρει την υψηλότερη κατανάλωση κρέατος από τους άνδρες. Οι άνδρες γενικά χρειάζονται ελαφρώς περισσότερες θερμίδες και πρωτεΐνες από τις γυναίκες, ωστόσο η τρέχουσα κατανάλωση υπερβαίνει τις διατροφικές συστάσεις κατά περίπου το ένα τρίτο.
Το κρέας δεν είναι επίσης απαραίτητο για την πρωτεΐνη: τα όσπρια, οι ξηροί καρποί, τα αυγά, το τόφου και οι σπόροι παρέχουν άφθονες εναλλακτικές λύσεις, συχνά συνοδευόμενες από ευεργετικά θρεπτικά συστατικά όπως φυτικές ίνες και αντιοξειδωτικά.
Πολιτιστικοί και ψυχολογικοί παράγοντες φαίνεται να παίζουν βασικό ρόλο. Το κρέας συνδέεται έντονα με την ανδρική ταυτότητα και συνδέεται με ιδέες δύναμης, κυριαρχίας και κύρους.
Κάποιοι έχουν υποστηρίξει ότι πρόκειται για μια ιστορική συσχέτιση, που συνδέεται με την ικανότητα του κυνηγιού, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι οι άνδρες προτιμούν το κρέας επειδή ασχολούνταν με πιο σωματικά επικίνδυνες δραστηριότητες κατά τη διάρκεια του εξελικτικού μας παρελθόντος, επομένως εκτιμούν επιλεκτικά την πρωτεΐνη για την αποκατάσταση των μυών.
Είναι ενδιαφέρον ότι πρόσφατα δεδομένα δείχνουν ότι οι διαφορές μεταξύ των φύλων στην πρόσληψη κρέατος είναι πιο εμφανείς σε οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες με ισχυρότερη ισότητα των φύλων, πιθανώς λόγω του μεγαλύτερου πλούτου και της ελευθερίας που παρέχει τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες περισσότερες ευκαιρίες να εκφράσουν τις έμφυτες διατροφικές τους προτιμήσεις.
Το φαγητό είναι ένα σημαντικό εργαλείο για τη διαχείριση της ταυτότητας και η έρευνα δείχνει ότι οι άνδρες είναι πιο πιθανό να επιλέγουν «ανδρικά» τρόφιμα, όπως μπιφτέκια και μπριζόλες, όταν τρώνε έξω με άλλους άνδρες.
Υπάρχουν επίσης προκλήσεις σε αυτά τα είδη εξελικτικών επιχειρημάτων, καθώς άλλοι επισημαίνουν ότι οι διαφορές μεταξύ των φύλων στην πρόσληψη κρέατος είναι συγκριτικά πρόσφατες, υπονοώντας ότι πρόκειται για κοινωνικές τάσεις και όχι για εξελικτικά δεδομένα.
Το φαγητό είναι ένα σημαντικό εργαλείο για τη διαχείριση της ταυτότητας και η έρευνα δείχνει ότι οι άνδρες είναι πιο πιθανό να επιλέγουν «ανδρικά» τρόφιμα, όπως μπιφτέκια και μπριζόλες, όταν τρώνε έξω με άλλους άνδρες, αναμφισβήτητα ως μέσο για να σηματοδοτήσουν την κυριαρχία μέσα σε μια ομάδα. Οι προτιμήσεις τροφίμων ανά φύλο είναι λιγότερο εμφανείς όταν οι άνδρες δειπνούν έξω με γυναικεία παρέα.
Η πειραματική έρευνα δείχνει επίσης ότι όταν η αρρενωπότητα απειλείται, για παράδειγμα, δίνοντας στους άνδρες ένα «τεστ αρρενωπότητας» και ανατροφοδοτώντας την κατώτερη απόδοση, οι vegan επιλογές στη συνέχεια αποφεύγονται.
Το να ζητάμε από τους άνδρες να αναλογιστούν την αρρενωπότητά τους και στη συνέχεια να εισάγουμε μια απειλή σε αυτή τη διαδικασία ενισχύει επίσης σημαντικά την προσκόλληση στο κρέας, παρέχοντας περαιτέρω στοιχεία ότι η διατροφή είναι ένα σημαντικό μέσο για τους άνδρες να επαναβεβαιώσουν μια πολύτιμη αίσθηση του εαυτού τους.
Επανεξέταση των συμπεριφορικών παρεμβάσεων
Οι παραδοσιακές στρατηγικές για την ενθάρρυνση της μείωσης του κρέατος, όπως οι εκκλήσεις που τονίζουν την ευημερία των ζώων, τη βιωσιμότητα ή τις επιπτώσεις στην υγεία, συχνά αποτυγχάνουν να μειώσουν την κατανάλωση κρέατος από τους άνδρες και μπορούν ακόμη και να οδηγήσουν σε αντίσταση.
Η αναδιατύπωση των φυτικών τροφών ως ισχυρών, κυρίαρχων ή επιλογών υψηλού κύρους έχει δείξει περιορισμένη επιτυχία, όπως και η χρήση ανδρικού branding (π.χ., πιο σκούρα χρώματα, πιο έντονες γραμματοσειρές) στις χορτοφαγικές επιλογές.
Πιο ελπιδοφόρες είναι οι αναδυόμενες έρευνες που δείχνουν ότι οι άνδρες μπορεί να είναι πιο ανοιχτοί στο να δοκιμάσουν εναλλακτικές πηγές πρωτεΐνης, όπως κρέας που καλλιεργείται σε εργαστήριο ή έντομα, από τις γυναίκες, ίσως λόγω των διαφορών των φύλων στη νεοφοβία των τροφίμων.
Αυτό υποδηλώνει ότι το καινοτόμο, περιπετειώδες μάρκετινγκ θα μπορούσε ενδεχομένως να έχει καλύτερη απόδοση στην αξιοποίηση της ανδρικής δεκτικότητας.
Το κοινωνικό πλαίσιο έχει επίσης σημασία. Οι χώροι που κυριαρχούνται από άνδρες, ιδίως οι αθλητικοί χώροι, προσφέρουν τη δυνατότητα να αλλάξουν τις αντιλήψεις για τις δίαιτες χωρίς κρέας.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι επαγγελματίες αθλητές μπορούν να μοντελοποιήσουν τις φυτικές δίαιτες ως επίδειξη ενός διαφορετικού, αλλά πολύτιμου, ανδρικού ιδανικού που ενσωματώνει την πειθαρχία και την εξειδίκευση.
Επιπλέον, ο διάλογος μεταξύ ανδρών που τρώνε κρέας και αυτών που το αποφεύγουν μπορεί επίσης να βοηθήσει στη μείωση του στιγματισμού και να ενθαρρύνει τον πειραματισμό, ιδιαίτερα σε ομαδικό περιβάλλον.
Απομάκρυνση από το θέμα της αρρενωπότητας
Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι οι γενικοί όροι όπως «άνδρες» καλύπτουν σημαντικές διαφορές στην ταυτότητα και τις στάσεις. Οι προτιμήσεις για τα τρόφιμα τέμνονται με πεποιθήσεις για την αρρενωπότητα, τον κίνδυνο, την κοινωνική θέση και την αυτοπαρουσίαση.
Η κατανόηση του πώς τα υποκείμενα ψυχογραφικά τμήματα ομαδοποιούνται ανά φύλο είναι ζωτικής σημασίας για τον σχεδιασμό παρεμβάσεων που έχουν απήχηση.
Η υψηλότερη κατανάλωση κρέατος από τους άνδρες δεν είναι αναπόφευκτη, αλλά η αντιμετώπισή της απαιτεί προσοχή στις ψυχολογικές, πολιτισμικές και κοινωνικές δυνάμεις που διαμορφώνουν τις επιλογές τροφίμων και την αντιμετώπισή τους με τον σωστό τρόπο.
Η λύση του Orbach το 1978 ήταν να παροτρύνει τις γυναίκες να αναγνωρίσουν ότι η επιδίωξη του λεπτού σώματος ως πηγή κοινωνικής δύναμης δεν ήταν στην πραγματικότητα δύναμη.
Ήταν μια μορφή υποταγής που άφησε τις γυναίκες τόσο απασχολημένες με το σώμα τους που δεν είχαν χρόνο να αμφισβητήσουν το σύστημα που είχε δημιουργήσει τον μη λειτουργικό κανόνα εξαρχής.
Ένα ανάλογο μάθημα μπορεί να βρεθεί εδώ για τους άνδρες – ότι η προσωπική δύναμη δεν βρίσκεται στην πρωτεΐνη και η αρρενωπότητα δεν χρειάζεται να εκφράζεται μέσω της κατανάλωσης κρέατος.
Η επανεξέταση της σύνδεσης μεταξύ διατροφής και ταυτότητας μπορεί τελικά να επιτρέψει στους άνδρες να ευθυγραμμίσουν τα προσωπικά κίνητρα υγείας και περιβάλλοντος με την αυτο-ταυτότητα με τρόπους που υπερβαίνουν τα παραδοσιακά και περιοριστικά αρσενικά τροπάρια.
Όπως ακριβώς οι γυναίκες ενθαρρύνθηκαν να επαναπροσδιορίσουν την έννοια της εικόνας του σώματός τους και της θηλυκότητάς τους, οι άνδρες σήμερα μπορεί να επανεξετάσουν εάν το να είναι δυνατοί, ικανοί και κοινωνικά κυρίαρχοι είναι πραγματικά χαρακτηριστικά που μπορούν να σερβιριστούν στα πιάτα.
ΠΗΓΗ: PSYCHOLOGY TODAY
