Slow Looking: Η τέχνη της αργής παρατήρησης στην καθημερινή μας ζωή και τα οφέλη της
Στον κόσμο των αμέτρητων ερεθισμάτων, η ικανότητα να σταματάμε και να παρατηρούμε πραγματικά έχει σχεδόν χαθεί. Στην ταχύτατη κοινωνία μας, σαρώνουμε, ξεφυλλίζουμε και κάνουμε κύλιση. Έχουμε ξεχάσει πώς είναι να κοιτάς πραγματικά κάτι. Το slow looking, η τέχνη της αργής παρατήρησης, μας προσκαλεί να ξαναμάθουμε να βλέπουμε με προσοχή και να ανακαλύπτουμε λεπτομέρειες που συνήθως μας διαφεύγουν. Είναι μια πρακτική που μας συνδέει βαθύτερα με όσα μας περιβάλλουν και μας βοηθά να εκτιμήσουμε την ουσία των πραγμάτων γύρω μας. Όσο περισσότερο κοιτάς, όσο περισσότερο βλέπεις, τόσο πιο ενδιαφέρον γίνεται κάτι.
Από τη Μαρία Καλοπούλου
Μια δημοσιευμένη μελέτη του 2019 από ερευνητές του Τεχνικού Πανεπιστημίου της Δανίας υποδηλώνει ότι η συλλογική παγκόσμια έκταση προσοχής μειώνεται λόγω της ποσότητας των πληροφοριών που παρουσιάζονται στο κοινό.
Η μελέτη δείχνει ότι οι άνθρωποι έχουν πλέον περισσότερα πράγματα στα οποία να επικεντρωθούν – αλλά συχνά επικεντρώνονται σε πράγματα για σύντομα χρονικά διαστήματα.
Προφανώς τώρα ελέγχουμε τα τηλέφωνά μας κάθε 12 λεπτά, συχνά αμέσως μετά το ξύπνημα. Η «συνεχής» συμπεριφορά αφορά το να βρίσκεστε σε μια συνεχή κατάσταση εγρήγορσης, σάρωσης, περιήγησης και κύλισης στον κόσμο χωρίς να δίνετε την πλήρη εστίασή μας σε τίποτα.
Η αργή παρατήρηση είναι μια υπέροχη εναλλακτική λύση στη ζωή με γρήγορους ρυθμούς. Οι δραστηριότητες και οι ασκήσεις είναι απλοί, αποτελεσματικοί τρόποι για να επιβραδύνετε, να βελτιώσετε τις παρατηρητικές σας δεξιότητες και να εστιάσετε και να παρατηρήσετε περισσότερες λεπτομέρειες γύρω σας σε καθημερινή βάση.
Η προέλευση του Slow Looking
Το slow looking ξεκίνησε μέσα από τον κόσμο της τέχνης και των μουσείων. Η έννοιά του συνδέεται άμεσα με την Joan Richardson, Αμερικανίδα επιμελήτρια μουσείων, η οποία από τη δεκαετία του ’80 ανέπτυξε μεθόδους για να ενθαρρύνει τους επισκέπτες να παρατηρούν έργα τέχνης πιο συνειδητά.
Σύμφωνα με μελέτη στο Metropolitan Museum of Art, ο μέσος χρόνος που αφιερώνεται σε ένα έργο τέχνης είναι μόλις 27,2 δευτερόλεπτα.
Η προσέγγισή της βασίστηκε στην ιδέα ότι η γρήγορη ματιά σε ένα έργο δεν επιτρέπει την κατανόηση των λεπτομερειών και των ιστοριών που φέρει, ενώ η «αργή παρατήρηση» ενισχύει τη μνήμη, τη συναισθηματική εμπλοκή και την εκτίμηση του έργου.
Η δύναμη της λεπτομέρειας και πρακτικές στην καθημερινή μας ζωή
Όταν αφιερώνουμε χρόνο στην παρατήρηση, το βλέμμα μας αλλάζει. Παρατηρούμε τη σύνθεση, τις υφές, τα χρώματα, τις σκιές, τις γραμμές και τα μικρά στοιχεία που κάνουν κάθε αντικείμενο μοναδικό.
Μέσα από αυτήν την εστιασμένη παρατήρηση αναδύονται ιστορίες, τεχνικές και συναισθήματα που δεν θα γίνονταν αντιληπτά με μια γρήγορη ματιά. Το slow looking μετατρέπει την παρατήρηση σε συμμετοχική εμπειρία, όπου ο παρατηρητής γίνεται ενεργό μέρος της αφήγησης.
Απλοί τρόποι για να εξασκηθείτε στην στην αργή παρατήρηση κάθε μέρα
Όλα ξεκινούν από εσάς
Είτε θέλετε απλώς να βελτιώσετε τις δεξιότητές σας στην αργή ματιά για τον εαυτό σας είτε θέλετε να το χρησιμοποιήσετε αυτό για να διδάξετε σε άλλους, πρέπει πρώτα να βελτιώσετε τις δικές σας παρατηρητικές δεξιότητες και να εξοικειωθείτε με την αργή ματιά.
1. Κάντε μια καθημερινή βόλτα στη γειτονιά (5-15 λεπτά)
Όλοι θα μπορούσαμε να βγούμε έξω λίγο περισσότερο και αυτή η δραστηριότητα σας δίνει έναν στοχευμένο τρόπο να εξασκήσετε τις δεξιότητές σας στην αργή ματιά, ενώ παράλληλα παίρνετε λίγο καθαρό αέρα και ασκείστε (win-win!).
Κάντε μια «συνηθισμένη» βόλτα στη γειτονιά σας για να εξασκήσετε μερικές στρατηγικές αργής, στοχευμένης ματιάς. Αυτές οι βόλτες θα σας βοηθήσουν να δείτε την περιοχή σας – την οικεία – με φρέσκια ματιά.
Στην εποχή της ταχύτητας και της συνεχούς πληροφόρησης, η ικανότητα να παρατηρούμε πραγματικά έχει γίνει σπάνιο και πολύτιμο προσόν. Το slow looking μας διδάσκει να σταματάμε, να εστιάζουμε και να ανακαλύπτουμε την ουσία των πραγμάτων γύρω μας.
Η επιλογή μιας από τις ακόλουθες επιλογές εστιασμένης βόλτας θα σας βοηθήσει να ξυπνήσετε και να παρατηρήσετε ξανά:
Περπατώντας για κυνήγι θησαυρού: Αναζητήστε ένα μόνο αντικείμενο στη βόλτα σας σε στυλ κυνήγι θησαυρού, π.χ. λουλούδια, πινακίδες, φυτά, πουλιά.
Περπατώντας με χρώματα: Καθώς βγαίνετε έξω από την πόρτα, επιλέξτε ένα χρώμα στο οποίο θα εστιάσετε πρώτα. Πού παρατηρείτε για πρώτη φορά αυτό το χρώμα; Πού αλλού εμφανίζεται; Πώς συμβάλλει στη διάθεση ή την ατμόσφαιρα του σημείου που περπατάτε; Πώς θα νιώθατε ή θα φαινόταν χωρίς το χρώμα σας; Ποια άλλα χρώματα παρατηρείτε καθώς συνεχίζετε; Υπάρχουν απροσδόκητα χρώματα;
Περπατώντας σε ένα μόνο σημείο εστίασης: Κάντε μια βόλτα και βρείτε ένα σημείο για να καθίσετε ή να σταθείτε για 5 λεπτά, εστιάζοντας την προσοχή σας σε ένα μόνο σημείο. Αφιερώστε χρόνο για να παρατηρήσετε τι βλέπετε.
Το να περνάτε χρόνο με μια θέα σας αναγκάζει να κοιτάξετε πέρα από το προφανές.
2. Δωμάτιο με θέα (5 λεπτά)
Αυτή η άσκηση αργής κίνησης είναι ιδιαίτερα χρήσιμη αν δεν μπορείτε να χωρέσετε στις δραστηριότητες περπατήματος (παραπάνω), καθώς μπορείτε να το κάνετε από το σπίτι ή το γραφείο σας και να αφιερώσετε 5 λεπτά.
Πρώτα βρείτε ένα παράθυρο και αρχίστε να κοιτάτε έξω από αυτό. Μπορείτε πρώτα να αρχίσετε να εξετάζετε το πλαίσιο και να παρατηρήσετε τι περιλαμβάνει και τι αποκλείει στη «σκηνή» σας.
Παρατηρώντας συνειδητά τη φύση, όπως ένα φύλλο ή ένα πουλί, για 5 λεπτά, μειώνεται το άγχος και η καρδιακή πίεση. Μελέτες δείχνουν ότι η πρακτική της αργής παρατήρησης αυξάνει τη δημιουργικότητα και την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων κατά 20-30%.
Στη συνέχεια, προχωρήστε στη θέα, αναζητώντας 3 πράγματα που δεν έχετε ξαναδεί ή παρατηρήσει. Προσέξτε για οποιαδήποτε κίνηση (σύννεφα; πουλιά; αυτοκίνητα;) πριν βρείτε ένα πράγμα στο οποίο να εστιάσετε για ένα ολόκληρο λεπτό. Μπορείτε να επιλέξετε να «πείτε στον εαυτό σας» τι βλέπετε, να γράψετε σε ένα σημειωματάριο ή να σχεδιάσετε τη θέα από το παράθυρό σας.
3. Κοιτάζοντας αργά καθημερινά αντικείμενα
Σταματήστε και σκεφτείτε πράγματα που συχνά αγνοούνται ή υποτιμώνται… Πράγματα όπως το γρασίδι, ο νυχτερινός ουρανός, ένα γραμματόσημο, μια ρωγμή στο πεζοδρόμιο, ένας ώμος (ναι, ένας ώμος!).
Πώς να μαθαίνεις να βλέπεις τα πάντα, να μαθαίνεις να χρησιμοποιείς τα μάτια σου πιο συνειδητά και με περισσότερη υπομονή από το συνηθισμένο. Πώς κοιτάς τα συνηθισμένα πράγματα της ζωής – τα πράγματα που βλέπουμε κάθε μέρα, αλλά συχνά τα αγνοούμε.
Μελετήστε ένα καθημερινό αντικείμενο
Η εξάσκηση στην αργή παρατήρηση με καθημερινά αντικείμενα είναι ένας πολύ εύκολος τρόπος για να βελτιώσετε τις δεξιότητές σας στην όραση. Κοιτάζοντας και σκεπτόμενοι πραγματικά αντικείμενα, πραγματικές αποδείξεις του κόσμου γύρω σας και του παρελθόντος, σας ενθαρρύνει να σκεφτείτε πέρα από την καθημερινή σας εμπειρία. Όπως και οι βόλτες στη γειτονιά, μπορεί να είναι πραγματικά αναζωογονητικό. Αντιμετώπισε ένα αντικείμενο με διαφορετικό τρόπο.
Η πρακτική αυτή ενισχύει τη μνήμη, την κατανόηση, την εμπειρία και την ενσυναίσθηση, ενώ μας βοηθά να βρισκόμαστε πλήρως παρόντες σε ό,τι αντικρίζουμε.
Πρώτα, βρες ένα καθημερινό αντικείμενο – Μπορεί να είναι οτιδήποτε γύρω σου – ένα στυλό, ένα παπούτσι, μια οδοντόβουρτσα, μια καρέκλα, ένα πώμα πόρτας, ένα σίδερο, μια χάρτινη συσκευασία κ.λπ. Στη συνέχεια, επέλεξε είτε να ζωγραφίσεις είτε να μελετήσεις το αντικείμενό σου.
Κοίταξε για ένα λεπτό και μετά βάλε το αντικείμενό σου στην άκρη. Κατάγραψε όσες περισσότερες λεπτομέρειες μπορείς να θυμηθείς. Το να βάλεις το αντικείμενο στην άκρη βοηθά στην ενίσχυση της μνήμης εργασίας – των πραγμάτων που κρατάμε στο κεφάλι μας – και της οπτικής μνήμης – της εικόνας που βλέπουμε.
Στη συνέχεια, βγάλε ξανά το αντικείμενό σου και βάλε ένα χρονόμετρο για 3 λεπτά. Κοίταξέ το ξανά. Αν η ροή σταματήσει, πάρε το αντικείμενο ή κοίταξέ το από άλλη γωνία. Σκέψου να ανοίξεις και να κλείσεις τα μάτια σου για να δεις τι νέα πράγματα παρατηρείς.
Όταν τελειώσει ο χρόνος, βάλε στην άκρη το αντικείμενό σου και γράψε όλα τα νέα πράγματα που είδες. Αν κάνεις αυτή τη δραστηριότητα κάθε μέρα για μια εβδομάδα (επιλέγοντας ένα νέο αντικείμενο κάθε μέρα), θα μπορέσεις να βελτιώσεις γρήγορα την εστίαση και τη μνήμη σου.
Στοχασμός – Μια μορφή διαλογισμού
Μετά από κάθε βόλτα, δωμάτιο με θέα ή μελέτη αντικειμένου, αφιέρωσε χρόνο και για να στοχαστείς. Σκεφτείτε: Τι ήταν δύσκολο, ενδιαφέρον, αποκαλυπτικό όταν κοιτούσα αντικείμενα με αυτόν τον τρόπο; Τι νέα πράγματα παρατήρησα όσο περισσότερο κοίταζα;
Το slow looking λειτουργεί σαν διαλογισμός. Μας διδάσκει να σταματάμε, να αναπνέουμε και να συνδεόμαστε με τον κόσμο γύρω μας με στοχαστικό και βαθύ τρόπο. Στον κόσμο που επιβραβεύει την ταχύτητα και το multitasking, η αργή παρατήρηση γίνεται αντίδοτο στον θόρυβο και τη βιασύνη.
