Μήπως τα social media καταστρέφουν τα ταξίδια; Γιατί το TikTok κάνει τις διακοπές μας λιγότερο μαγικές…

Μία από τις μεγάλες υποσχέσεις του πρώιμου διαδικτύου ήταν η παγκοσμιοποίηση. Με τον κόσμο κυριολεκτικά στα χέρια μας, μέσα από οθόνες στο μεγέθους παλάμης, η «δίψα για ταξίδια» (Wanderlust) έγινε σχεδόν χαρακτηριστικό προσωπικότητας. Έμοιαζε λοιπόν φυσικό επόμενο ότι η επιθυμία για διαδικτυακή σύνδεση θα μεταφραστεί και σε σύνδεση με την πραγματική ζωή. Πώς τα social media άλλαξαν τον τρόπο που ταξιδεύουμε;

Από τη Σοφία Κροκιδά

Τώρα όμως, το 2025, ο όρος Wanderlust έχει σχεδόν εκλείψει, κι όμως η επιθυμία για ταξίδια είναι πιο έντονη και ανυπόμονη από ποτέ. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της εταιρείας McKinsey, η Gen Z είναι η πιο «ταξιδιάρα» γενιά μέχρι σήμερα, ενώ έρευνα του YouGov δείχνει ότι οι ενήλικες κάτω των 30 είναι πιο πιθανό να έχουν διαβατήριο σε σχέση με τους μεγαλύτερους Αμερικανούς.

Χάρη στην άνθηση των οικονομικών αεροπορικών εταιρειών και των φθηνών καταλυμάτων τύπου Airbnb, το ταξίδι έχει πάψει να είναι πολυτέλεια. Έχει γίνει τελετουργία ενηλικίωσης. Και όπως λέει το… ρητό, αν δεν ανέβασες φωτογραφία, δεν συνέβη ποτέ.

Πώς τα social media άλλαξαν τον τρόπο που ταξιδεύουμε

Για πολλούς από όσους μεγάλωσαν με smartphone στο χέρι, το να γίνεις influencer είναι το νέο «αμερικανικό όνειρο» (και όχι μόνο αμερικανικό!). Με την επιρροή του αλγορίθμου του TikTok, τα social media έχουν γίνει ένας αγώνας για viral επιτυχία. Ένα βίντεο, ένα πλάνο, μια στιγμή μπορούν να αλλάξουν τη ζωή σου.

Ακόμα και όσοι απλώς παρακολουθούν, συμμετέχουν στο ίδιο οικοσύστημα, αποφασίζοντας με τα κλικ και την προσοχή τους αξίζει. Οι νέες και «μοναδικές» εμπειρίες κερδίζουν πάντα κι έτσι όλοι προσπαθούν να δημιουργήσουν τη δική τους.

Αυτή η ανάγκη για διαφορετικότητα και πρωτοτυπία, ενισχυμένη από δημιουργούς που θέλουν να γίνουν trendsetters, έχει μεταμορφώσει τις προσδοκίες των ταξιδιωτών.

Οι υποσχέσεις για «αυθεντικές, crowd-sourced προτάσεις» που διαφημίζουν οι πλατφόρμες έχουν μετατραπεί σε έναν θεατρικό αγώνα εντυπώσεων, όπου ο στόχος δεν είναι πλέον η εμπειρία, αλλά οι προβολές.

Έχουμε δει όλοι το φαινόμενο: influencers να γεμίζουν το feed σου με μαγευτικά βίντεο από ταξίδια και «insider tips» για το τι να δεις, φας και κάνεις. Η γλώσσα του μάρκετινγκ έχει εισχωρήσει παντού, κι έτσι κάθε τουρίστας αναζητά πια «το καλύτερο σημείο» σε κάθε προορισμό.

Κι όμως, παρά αυτή τη στρέβλωση, η χρήση των social media ως εργαλείου ταξιδιωτικής έμπνευσης δεν έχει μειωθεί. Μάλλον το αντίθετο. Σύμφωνα με την American Express, το 80% των Millennials και των Gen Z δηλώνουν ότι χρησιμοποιούν τα social media για ιδέες και προγραμματισμό ταξιδιών.

Η συνεχής ροή περιεχομένου έχει οδηγήσει σε μια θεμελιώδη αλλαγή στην αντίληψη του ταξιδιού. Από τα πρώτα κοινωνικά δίκτυα που επικεντρώνονταν στη σύνδεση, περάσαμε στην εποχή της επιμέλειας, όπου όλοι έγιναν φωτογράφοι και επιμελητές του δικού τους lifestyle. Το ταξίδι πλέον είναι προϊόν. Και, όπως κάθε προϊόν, στα social media προωθείται με υπερκατανάλωση.

Τα social media έχουν γίνει κορυφαία πηγή έμπνευσης και έρευνας για ταξίδια, ειδικά για τους νεότερους. Πλέον δεν διαμορφώνουν απλώς τα photo ops, αλλά ολόκληρα προγράμματα. Μέσα από hashtags, reels και stories, οι ταξιδιώτες ανακαλύπτουν κρυφά σημεία, τοπικές συμβουλές και αυθεντικές κριτικές, όλα με ένα scroll.

Ο υπερτουρισμός στην εποχή μετά την πανδημία

Από την περίοδο της πανδημίας που το TikTok εκτοξεύθηκε, οι νεότεροι ταξιδιώτες ταξιδεύουν με πρωτοφανή ένταση. Οι πρώτες μεταπανδημικές εξορμήσεις χαρακτηρίστηκαν ως «revenge travel» (ταξίδι της εκδίκησης ή της αντίδρασης), για όσα χάθηκαν. Και χρόνια μετά, ο ρυθμός αυτός δεν λέει να μειωθεί.

Η Gen Z, μεγαλωμένη στην εποχή του «όσο περισσότερο, τόσο καλύτερα», κάνει κατά μέσο όρο πέντε ταξίδια τον χρόνο, σύμφωνα με τη McKinsey.

Τα social media άλλαξαν ριζικά τον τρόπο που ταξιδεύουμε

Οι νεότεροι ταξιδιώτες ανακαλύπτουν εμπειρίες μέσα από τους συνομηλίκους τους, όχι μέσα από τα παραδοσιακά Μέσα. Πολλοί πλέον έρχονται με λίστες εμπνευσμένες απευθείας από το TikTok ή το Instagram. Κι αυτό, φυσικά, έχει εξαντλήσει τις τοπικές κοινωνίες.

Οι δημοφιλείς προορισμοί πνίγονται από ουρές, πλήθη και αναμονή προσφέροντας μια εικόνα εντελώς διαφορετική από την ειδυλλιακή που προβάλλεται στα social media.

Στην Ισπανία, το 1/3 των κατοίκων δηλώνει ότι υπάρχουν «πάρα πολλοί τουρίστες». Αντίστοιχα ποσοστά βλέπουμε στη Γαλλία και την Ιταλία, ενώ σύμφωνα με το European Travel Commission, οι διεθνείς αφίξεις στην Ευρώπη αυξήθηκαν κατά 6% σε σχέση με τα προ πανδημίας επίπεδα.

Στην Ιαπωνία, οι αφίξεις το 2024 έσπασαν ρεκόρ, ενώ το πρώτο εξάμηνο του 2025 σημειώνει άνοδο 21% σε σχέση με πέρυσι. Στο Μεξικό, πάνω από 45 εκατομμύρια διεθνείς ταξιδιώτες επισκέφθηκαν τη χώρα το 2024, δηλαδή 3 εκατομμύρια περισσότεροι από το προηγούμενο έτος.

Το παράδοξο του «αυθεντικού ταξιδιού»

Κανείς δεν θέλει να αισθάνεται σαν χαμένος τουρίστας με τα μάτια κολλημένα στο Google Maps. Οι νέοι ταξιδιώτες αναζητούν αυθεντικές εμπειρίες: να «ζουν σαν ντόπιοι».

Στην ίδια έρευνα της American Express, το 73% δήλωσε ότι θέλει να στηρίζει μικρές, τοπικές επιχειρήσεις, ενώ η Gen Z προσπαθεί να «ζει σαν ντόπιος» μέσα από απλές πράξεις: να μείνει σε συνοικίες, να ψωνίσει από αγορές, να εξερευνήσει γειτονιές εκτός τουριστικού χάρτη. Όμως το πρόβλημα είναι πως η αντίληψη του «τοπικού» επηρεάζεται πλέον από τα social media.

Σύμφωνα με τη McKinsey, το 80% των ταξιδιωτών επισκέπτεται το 10% των ίδιων προορισμών. Οπότε, τα «κρυφά μέρη» είναι μάλλον πιο πολυσύχναστα απ’ όσο νομίζουμε.

Τα μικρά εστιατόρια και καταστήματα επιβιώνουν, αλλά συχνά υποχωρούν μπροστά σε επιχειρήσεις σχεδιασμένες αποκλειστικά για τουρίστες που «ρουφούν» την κουλτούρα της πόλης και την αντικαθιστούν με instagramικά μπαρ και concept stores φτιαγμένα για βίντεο και stories.

Ευτυχώς, κάποιες πόλεις αντιδρούν. Για παράδειγμα, στο Παρίσι, μικρά εστιατόρια που έγιναν viral στο TikTok βάζουν πλέον απαγόρευση λήψης βίντεο. Το Folderol, ένα μικρό μπαρ με κρασί και παγωτό, έχει κρεμάσει πινακίδα που γράφει No TikTok. Αντίστοιχα, το Chez Janou, γνωστό για τη σοκολατένια μους του, δεν επιτρέπει πια να παραγγείλεις επιδόρπιο αν δεν έχεις φάει πρώτα φαγητό.

Αυτά τα μαγαζιά ήταν κάποτε «κρυμμένα διαμάντια». Τώρα, περιτριγυρίζονται από ουρές τουριστών που είδαν το ίδιο βίντεο. Αν γύρω σου υπάρχουν μόνο άλλοι τουρίστες, πόσο «αυθεντική» είναι η εμπειρία σου;

Πώς να ταξιδεύεις υπεύθυνα στην εποχή των social media

Ακόμα κι αν το ταξίδι έχει εμπορευματοποιηθεί, οι νέοι ταξιδιώτες εξακολουθούν να αναζητούν αυθεντικότητα. Απλώς δυσκολεύονται να τη βρουν.

Οι ειδικοί προτείνουν να χρησιμοποιούμε τα social media για έμπνευση, αλλά όχι ως μοναδική πηγή σχεδιασμού. Όπως δεν θα αντιγράφατε τη γκαρνταρόμπα κάποιου άλλου, μην αντιγράφετε και το ταξίδι του.

Ταυτόχρονα, οι ταξιδιωτικοί σύμβουλοι μπορούν να προσφέρουν πρόσβαση, προνόμια και τοπικές προτάσεις που δεν θα βρείτε σε καμία ανάρτηση. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα ταξίδια πρέπει να είναι πρωτίστως θέμα νοήματος και σύνδεσης. Για άλλους αυτό σημαίνει ψηφιακή αποτοξίνωση με αγαπημένους, για άλλους ένα ταξίδι στις ρίζες της οικογένειας ή η εκμάθηση μιας νέας δεξιότητας.

Επιλέξτε προορισμούς και εμπειρίες που έχουν προσωπική αξία, όχι απλώς viral δυναμική

Και αν αναζητάτε ιδέες στο TikTok, προσέξτε ποιος τις προτείνει. Υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε έναν ντόπιο και έναν influencer που πέρασε 48 ώρες εκεί. Να θυμάστε: τα social media δείχνουν την εξωραϊσμένη εκδοχή τής πραγματικότητας.

Την επόμενη φορά που θα καθίσετε σε ένα καφέ, αφήστε το κινητό κάτω και ανοίξτε μια συζήτηση. Ίσως τότε το ταξίδι να ξαναγίνει αυτό που πάντα έπρεπε να είναι: μια αυθεντική εμπειρία ζωής.

Τέλος, ίσως το πιο σημαντικό: Αφήστε λίγο το κινητό και μιλήστε με ανθρώπους στην πραγματική ζωή. Έρευνα της Priceline δείχνει ότι η Gen Z είναι 74% πιο πιθανό να αναζητά προορισμούς όπου μπορεί να γνωρίσει νέους ανθρώπους.

Από ξενοδοχειακά μπαρ και κρουαζιέρες μέχρι τοπικές εκδηλώσεις, οι νέοι ταξιδιώτες ψάχνουν τρόπους να συνδεθούν εκτός οθόνης.

Κάντε ένα μάθημα μαγειρικής, χειροτεχνίας ή χορού. Κλείστε μια ξενάγηση με τοπικό οδηγό αντί να ρωτάτε την τεχνητή νοημοσύνη.