Η ψυχολογία μπορεί να αλλάξει τη γεύση του φαγητού! Τι δείχνουν οι νέες μελέτες

Έχετε φάει ποτέ ενώ ψάχνετε για κάτι και έχετε συνειδητοποιήσει ότι δεν έχετε δοκιμάσει σχεδόν τίποτα; Ή βρήκατε τα αγαπημένα σας ζυμαρικά παράξενα άγευστα μετά από μια αγχωτική συνάντηση, αλλά νόστιμα ένα χαλαρό Σάββατο βράδυ; Συχνά πιστεύουμε ότι η γεύση προέρχεται από τα υλικά και τις τεχνικές μαγειρέματος. Αλλά η γεύση δεν είναι μόνο στο πιάτο. Τα συναισθήματά μας, οι προσδοκίες μας – ακόμη και οι άνθρωποι που κάθονται μαζί μας – μπορούν να διαμορφώσουν τη γεύση του φαγητού. Δείτε πώς μπορείτε να τη χρησιμοποιήσετε για να αξιοποιήσετε στο έπακρο τα γεύματά σας

Γράφει ο Harmehak Singh,
Υποψήφιος Διδάκτωρ Ψυχολογίας,
Πανεπιστήμιο Liverpool Hope

Αυτή η σύνδεση νου-φαγητού βρίσκεται στην καρδιά της γαστροφυσικής, ενός τομέα που μελετά πώς οι αισθήσεις, ο εγκέφαλος και οι νοητικές μας καταστάσεις διαμορφώνουν την εμπειρία μας στο φαγητό.

Μόλις μάθουμε πώς λειτουργεί αυτό, μπορούμε να αρχίσουμε να χρησιμοποιούμε απλές ψυχολογικές αλλαγές για να κάνουμε τα καθημερινά γεύματα να έχουν πιο πλούσια, πιο φωτεινή και πιο ικανοποιητική γεύση, χωρίς να αλλάξουμε ούτε ένα συστατικό.

Η συνειδητή διατροφή σημαίνει να δίνουμε προσοχή σε κάθε μπουκιά, να παρατηρούμε γεύσεις, υφές, αρώματα και τις αισθήσεις στο σώμα μας καθώς τρώμε.

Αλλά οι περισσότεροι από εμάς δεν τρώμε έτσι. Τρώμε ενώ κάνουμε scroll, απαντάμε σε μηνύματα ή παρακολουθούμε Netflix με το ένα μάτι. Η προσοχή μας διασπάται, οι αισθήσεις μας θαμπώνουν και μπαίνουμε σε λειτουργία «αυτόματου πιλότου».

Μασάμε γρήγορα, καταπίνουμε αυτόματα και χάνουμε τις ανεπαίσθητες γεύσεις και τα σήματα από το σώμα μας που μας λένε ότι είμαστε χορτάτοι. Χάνουμε επίσης την επαφή με τα σημάδια πείνας του σώματός μας, γεγονός που καθιστά την υπερκατανάλωση τροφής πιο πιθανή.

Κανονικά, τα αυξανόμενα επίπεδα της «ορμόνης της πείνας» γκρελίνης και οι απαλές συσπάσεις του στομάχου μας ειδοποιούν ότι είναι ώρα για φαγητό.

Η απόσπαση της προσοχής κάνει αυτά τα μηνύματα πιο εύκολο να αγνοηθούν.

Ουσιαστικά, το σώμα μας διαθέτει επίσης ένα εξελιγμένο σύστημα που μας λέει να σταματήσουμε. Καθώς τρώμε, το στομάχι μας τεντώνεται, στέλνοντας σήματα «πληρότητας» στον εγκέφαλο.

Ταυτόχρονα, απελευθερώνονται ορμόνες όπως η λεπτίνη και η χολοκυστοκινίνη, δημιουργώντας ένα αίσθημα κορεσμού που σιγά σιγά συσσωρεύεται κατά τη διάρκεια ενός γεύματος.

Η απόσπαση προσοχής και η λεπτή ορμονική συζήτηση

Μία μελέτη του 2011 διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που έπαιζαν ένα παιχνίδι στον υπολογιστή κατά τη διάρκεια του μεσημεριανού γεύματος ένιωθαν λιγότερο χορτάτοι μετά, θυμόντουσαν λιγότερο το γεύμα τους και έτρωγαν περισσότερο σνακ αργότερα.

Η απόσπαση της προσοχής αποδυναμώνει επίσης τη μνήμη του φαγητού – και όταν ο εγκέφαλος ξεχνά το φαγητό, θα αναζητήσει περισσότερο φαγητό νωρίτερα. Η όρεξη, επομένως, δεν είναι μόνο θέμα βιολογίας. Διαμορφώνεται και από την προσοχή και τη μνήμη μας.

Από την άλλη πλευρά, η επιβράδυνση βελτιώνει την αισθητηριακή μας επίγνωση. Ξαφνικά, μια ντομάτα δεν είναι απλώς «ντομάτα», γίνεται γλυκιά αλλά και πικάντικη, ζουμερή αλλά και σφιχτή.

Η σοκολάτα δεν έχει απλώς «ωραία γεύση», λιώνει αργά, στην αρχή πικρή, μετά πλούσια και βελούδινη. Η ενσυνειδητότητα λειτουργεί σαν να αυξάνει την ένταση των γευστικών μας καλύκων.

Η διάθεση ως ενισχυτικό γεύσης

Τα αρνητικά συναισθήματα όπως το στρες, το άγχος και η απογοήτευση μπορούν να μειώσουν την ευαισθησία μας στις ευχάριστες γεύσεις. Όταν είμαστε σε ένταση, το σώμα μας δίνει προτεραιότητα στην επιβίωση, όχι στην απόλαυση.

Οι ορμόνες του στρες περιορίζουν την προσοχή μας και οι λειτουργίες που βασίζονται στην ευχαρίστηση, όπως η εκτίμηση της γεύσης, παραμερίζονται. Γι’ αυτό το φαγητό μπορεί να έχει άτονη γεύση όταν είμαστε σε ταραχή.

Σε ένα πείραμα, που δημοσιεύτηκε το 2021, οι συμμετέχοντες που παρακολούθησαν μια ταινία τρόμου ένιωσαν περισσότερο άγχος και αξιολόγησαν τον χυμό ως λιγότερο γλυκό από εκείνους που παρακολούθησαν μια κωμωδία ή ντοκιμαντέρ.

Οι συμμετέχοντες που παρακολούθησαν την ταινία τρόμου έπιναν ακόμη περισσότερο χυμό από τους άλλους – πιθανώς προσπαθώντας να «βρουν» τη γλυκύτητα που καταπίεζε ο εγκέφαλός τους.

Αυτά τα αποτελέσματα μπορεί να συνδέονται με φυσιολογικές αλλαγές, καθώς το άγχος μπορεί να επηρεάσει τη δραστηριότητα του αυτόνομου νευρικού συστήματος και τα επίπεδα ορμονών που επηρεάζουν την αντίληψη και την κατανάλωση γεύσης.

Όταν νιώθουμε ήρεμοι, ασφαλείς και κοινωνικά συνδεδεμένοι, συμβαίνει το αντίθετο. Ο εγκέφαλός μας απελευθερώνει χημικές ουσίες που προκαλούν ευεξία, όπως η ντοπαμίνη και η σεροτονίνη, και το φαγητό έχει καλύτερη γεύση. Σκεφτείτε πόσο υπέροχη γεύση έχει το αγαπημένο σας φαγητό όταν γελάτε με φίλους ή τρώτε σε ένα ευχάριστο περιβάλλον.

Έτσι, αν το δείπνο ξαφνικά έχει «λάθος» γεύση, η συνταγή μπορεί να είναι καλή, το νευρικό σας σύστημα μπορεί απλώς να βρίσκεται σε διαφορετική κατάσταση. Την επόμενη φορά που θα έχετε μια δύσκολη μέρα, δοκιμάστε να κάνετε μια παύση για πέντε λεπτά πριν φάτε. Βάλτε απαλή μουσική, πάρτε μερικές βαθιές ανάσες ή φάτε με κάποιον που σας κάνει να νιώθετε χαλαροί.

Το φαγητό είναι αυτό που σκέφτεστε

Πριν καν δοκιμάσουμε το φαγητό, ο εγκέφαλός μας σχηματίζει προβλέψεις για το πώς θα πρέπει να είναι η γεύση. Και αυτές οι προσδοκίες διαμορφώνουν αυτό που πραγματικά γευόμαστε.

Τα οπτικά ερεθίσματα κάνουν μεγάλο μέρος αυτής της δουλειάς

Περιμένουμε τα κόκκινα τρόφιμα να είναι γλυκά, τα πράσινα τρόφιμα να είναι πικρά ή ξινά, και τα χρυσαφένια τρόφιμα να είναι τραγανά. Ο ήχος μιας τραγανής μπουκιάς στέλνει ένα σήμα στον εγκέφαλο ότι το φαγητό είναι φρέσκο ​​και χορταστικό.

Η παρουσίαση έχει επίσης σημασία

Τα φανταχτερά πιάτα δεν είναι μόνο για το Instagram. Αλλάζουν την αντίληψη της γεύσης. Σε μια μελέτη του 2024, το σχήμα, το μέγεθος και το χρώμα του πιάτου άλλαξαν την ελκυστική εμφάνιση ενός επιδόρπιου. Τα χαρακτηριστικά του πιάτου επηρέασαν επίσης το πόσο άξιζε η γεύση του, ακόμη και το πόσο μοντέρνο ή παραδοσιακό ένιωθε κανείς.

Τα μαύρα πιάτα έκαναν τα επιδόρπια να φαίνονται πιο εκλεκτά και συναρπαστικά, ενώ τα λευκά πιάτα τα έκαναν πιο… είναι οικεία και διακριτικά. Ακόμα και το βάρος των μαχαιροπίρουνων αλλάζει την εμπειρία μας. Τα βαρύτερα μαχαιροπίρουνα δίνουν την εντύπωση ότι το φαγητό είναι υψηλής ποιότητας.

Η αίσθηση της όσφρησης είναι ένας άλλος παράγοντας

Όταν οι άνθρωποι είχαν βουλωμένες τις μύτες τους με κλιπς μύτης για ένα πείραμα, ένα γλυκό ποτό είχε λιγότερο έντονη και λιγότερο ικανοποιητική γεύση, δείχνοντας πώς το άρωμα διαμορφώνει την πλήρη γευστική εμπειρία. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος για τον οποίο το φαγητό φαίνεται άγευστο όταν έχουμε κρυολόγημα ή βουλωμένη μύτη.

Τι σημαίνουν λοιπόν όλα αυτά για το επόμενο γεύμα σας;

Σημαίνει ότι έχετε περισσότερη δύναμη από ό,τι νομίζετε. Δοκιμάστε να φάτε κάτι που αγαπάτε από ένα ωραίο πιάτο. Παρατηρήστε τα χρώματα. Δεν χρειάζεται να περιμένουμε το άγγιγμα ενός σεφ. Με λίγη ψυχολογία, μπορούμε να κάνουμε τα καθημερινά γεύματα πιο ικανοποιητικά και απολαυστικά.

ΠΗΓΗ: www.theconverstation.com