To «Κουτάλι» και το «Πιρούνι» δεν είναι μόνο για το φαγητό! Είναι και  θεωρίες ψυχολογίας

Οι θεωρίες «Κουτάλι» και «Πιρούνι» μπορούν να σας κάνουν πιο συμπονετικούς με τον εαυτό σας (και τους άλλους). Τι ισχυρίζονται; Πώς αποτελούν μία μεταφορική άσκηση κατανόησης; Και οι δύο θεωρίες «κουταλοπίρουνου» μπορούν να εφαρμοστούν σε οποιονδήποτε, ειδικά σε όσους από εμάς πλησιάζουν ή βρίσκονται σε εξάντληση ή αν αντιμετωπίζουμε εμείς ή στον περίγυρό μας κάποια χρόνια ασθένεια.

Επιμέλεια: Μαρία Καλοπούλου 

Μια θεωρία που υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια για να περιγράψει την ικανότητα ενός ατόμου για χειροπιαστές και συναισθηματικές εργασίες, που ονομάζεται «θεωρία του κουταλιού», ξεκίνησε ως εργαλείο επικοινωνίας μεταξύ ατόμων με χρόνια ασθένεια με άτομα που είναι υγιή.

Μια νεότερη θεωρία, που ονομάζεται «θεωρία του πιρουνιού» εξηγεί πώς οι εξωτερικοί στρεσογόνοι παράγοντες μπορεί να επηρεάσουν κάποιους ανθρώπους πιο έντονα από άλλους.

Η θεωρία του κουταλιού ξεκίνησε από ένα εστιατόριο!

Σε ένα δοκίμιο της Christine Miserandino, η συγγραφέας, η οποία πάσχει από λύκο, εξήγησε σε έναν φίλο ότι μία χρόνια ασθένεια, όπως ο λύκος, μπορεί να κάνει πιο δύσκολη την εκτέλεση καθημερινών εργασιών επειδή «η διαφορά του να είσαι άρρωστος και να είσαι υγιής είναι ότι πρέπει να κάνεις επιλογές ή να σκέφτεσαι συνειδητά πράγματα, όταν ο υπόλοιπος κόσμος δεν χρειάζεται.

Οι υγιείς έχουν την πολυτέλεια μιας ζωής κατά την οποία δεν χρειάζεται να κάνουν τέτοιου είδους επιλογές, ένα δώρο που οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν δεδομένο».

Κάθε «μονάδα ενέργειας» αντιπροσωπεύεται από ένα κουτάλι

Μερικοί άνθρωποι έχουν περισσότερα κουτάλια από άλλους. Εάν έχετε εκατοντάδες κουτάλια, κάνετε ντους, πηγαίνετε για ψώνια, απαντάτε στα  email σας και ετοιμάζετε δείπνο, σας αφήνει κουτάλια (γνωστά και ως ενέργεια) για να κάνετε παρέα με φίλους αργότερα μέσα στην ημέρα. Αν έχετε μόνο πέντε κουτάλια, όμως, κάτι πρέπει να αφήσετε.

Η θεωρία του πιρουνιού: Οι εξωτερικοί στρεσογόνοι παράγοντες

Η θεωρία του πιρουνιού προέρχεται από την Jen Rosenburg, η οποία έγραψε σχετικά: «Η θεωρία του πιρουνιού είναι ότι κάποιος έχει ένα όριο πιρουνιού, δηλαδή, πιθανότατα μπορείς να τα βγάλεις πέρα καλά με ένα πιρούνι κολλημένο μέσα σου, ίσως δύο ή τρία, αλλά κάποια στιγμή θα χάσεις… την μπάλα, αν συμβεί άλλο ένα πιρούνι».

Τα πιρούνια εδώ είναι εξωτερικοί στρεσογόνοι παράγοντες, όπως η κίνηση, η πείνα ή μια σύγκρουση με ένα αγαπημένο πρόσωπο. Μερικά πιρούνια είναι μεγαλύτερα από άλλα, αλλά σε κάποιο σημείο, τα πολλά πιρούνια μπορούν να σας κατατροπώσουν.

Εάν έχετε ήδη ένα πιρούνι χρόνιας ασθένειας, ένα μικρότερο πιρούνι, όπως η πείνα μπορεί να είναι αρκετό για να νικήσει την αποφασιστικότητά σας, ενώ για κάποιον χωρίς το μεγάλο πιρούνι ήδη εκεί, η ενόχληση από την πείνα δεν είναι τόσο μεγάλη υπόθεση.

Χρησιμοποιήστε τη θεωρία του κουταλιού για να κερδίσετε αυτοσυμπόνια

Η εφαρμογή της θεωρίας του κουταλιού στη ζωή σας είναι μια άσκηση αυτοσυμπόνιας. «Όλοι έχουν περιορισμένα κουτάλια σε κάποιο βαθμό, και όλοι έχουν ένα όριο», λέει ο Dr. Devon Price, κοινωνικός ψυχολόγος, καθηγητής και συγγραφέας του βιβλίου «Η τεμπελιά δεν υπάρχει».

Όπως εξηγεί: «Η μεγαλύτερη χρησιμότητα της θεωρίας του κουταλιού, νομίζω, είναι να μας ζητά να προσδιορίσουμε ποιες εργασίες στη ζωή μας καταναλώνουν ενέργεια και πόση ενέργεια καταναλώνουν».

Το να δίνεις στον εαυτό σου τη συμπόνια ότι δεν πειράζει που έχεις συγκεκριμένο απόθεμα ενέργειας (τόσα κουτάλια), ωστόσο, είναι πιο δύσκολο από το να μετράς κουτάλια.

Ως πρώτο βήμα, ο Price προτείνει: «Παρακολουθήστε τις δραστηριότητές σας σε καθημερινή βάση για μία εβδομάδα περίπου, καθώς και τα επίπεδα ενέργειάς σας και λάβετε πραγματικά υπόψη σας τι σας εξαντλεί.

Τα «κουτάλια» συχνά προέρχονται από μέσα και αντιπροσωπεύουν την ενέργεια που προέρχεται από μέσα μας προς μια εξωτερική εργασία. Τα «πιρούνια» επιτίθενται από έξω και αντιπροσωπεύουν εμπόδια.

Ποιους στόχους βάζετε στη λίστα με τις υποχρεώσεις σας ξανά και ξανά, αλλά δεν τους καταφέρνετε ποτέ; Σε ποιο σημείο της ημέρας αισθάνεστε εξουθένωση και τι ολοκληρώσατε πριν χτυπήσετε τοίχο»;

Μόλις γνωρίσετε τα δικά σας μοτίβα, μπορείτε να αρχίσετε να δίνετε προτεραιότητα στις εργασίες που έχουν μεγαλύτερη σημασία για εσάς και να αφήσετε εκείνες που μπορεί να είναι εξαντλητικές και δεν είναι απαραίτητες.

Ένα σημαντικό κουτάλι για να πετάξετε είναι η ιδέα ότι ΠΡΕΠΕΙ να κάνετε όλες αυτές τις εργασίες. Όσον αφορά τόσο τον εαυτό σας όσο και τους άλλους, ο Price λέει, «Οι προσδοκίες σας χρειάζονται κάποια σοβαρή αναθεώρηση».

Χρησιμοποιήστε τη θεωρία του πιρουνιού για να αναγνωρίσετε τους μεγαλύτερους στρεσογόνους παράγοντες σας

Η θεωρία του πιρουνιού εφαρμόζεται καλύτερα, τουλάχιστον στην αρχή, ως μια αναδρομική ανάλυση του πού έχουν πάει στραβά τα πράγματα. Ο Price λέει:

«Κοιτάξτε τις στιγμές που έχουμε χάσει πραγματικά την ικανότητά μας να λειτουργούμε – όταν έχουμε μια κατάρρευση ή έκρηξη από το άγχος και μετά (προσπαθήστε) να αναθεωρήσετε τις συνθήκες που σας έφεραν σε αυτό το σημείο. Τι κάνατε; Πώς ήταν το περιβάλλον,  ποια τα ερεθίσματα; Ποιες υποχρεώσεις είχατε όλη την εβδομάδα πριν από αυτή την κατάρρευση»;

Αντί να συγκρίνετε τον εαυτό σας με άλλους ή ακόμα και με τον εαυτό σας στο παρελθόν, η θεωρία του πιρουνιού σας βοηθά να οραματιστείτε έναν απτό λόγο για να κάνετε ένα διάλειμμα.

Μερικές φορές, λέει, αυτοί οι στρεσογόνοι παράγοντες βρίσκονται στο παρασκήνιο. Παραδείγματα θα ήταν μια χρόνια ασθένεια, ένας προσωρινός παράγοντας άγχους, όπως η ανησυχία για ένα άρρωστο αγαπημένο πρόσωπο ή μια ψυχική ασθένεια όπως η κατάθλιψη. Μερικές φορές είναι προφανείς, όπως αν βρίσκεστε σε ένα χωρισμό ή παλεύετε με ημικρανία.

Και πάλι, για να κάνετε πραγματικά τη ζωή σας καλύτερη με αυτές τις θεωρίες, χρειάζεστε αυτοσυμπόνια. Εάν αντιμετωπίζετε ήδη ένα καταθλιπτικό επεισόδιο, φυσικά είναι δύσκολο να εκτελέσετε διάφορες καθημερινές εργασίες σας.

Πώς οι θεωρίες του κουταλιού και του πιρουνιού μπορούν να σας βοηθήσουν να κατανοήσετε τους άλλους

Η εκμάθηση της θεωρίας «του κουταλιού και του πιρουνιού» μπορεί να σας βοηθήσει με τα αγαπημένα σας πρόσωπα, π.χ. όταν περνούν κάτι, επίσης, ειδικά όσον αφορά τα άτομα με αναπηρία.

Ο Price λέει: «Πρέπει να κάνετε πολλή εσωτερική δουλειά για να ξεπεράσετε τυχόν προκαταλήψεις που μπορεί να έχετε όταν το αγαπημένο σας πρόσωπο αποτυγχάνει να ανταποκριθεί στις προσδοκίες σας».

Το νόημα του βιβλίου του Price, «Η τεμπελιά δεν υπάρχει», είναι ότι κάποιος με αναπηρία δεν είναι τεμπέλης – απλά δεν έχει αρκετά «κουτάλια» ή έχει πάρα πολλά «πιρούνια» στην πλάτη του.

Ο Price λέει: «Όποτε βλέπετε ένα άτομο να αποτυγχάνει να ολοκληρώσει μια εργασία ή να αντιμετωπίζεται με δυσαρέσκεια από τους γύρω του, αυτό δεν προκαλείται από κάποια προσωπική αποτυχία εκ μέρους του. Είναι επειδή προσκρούει σε εμπόδια που είναι αόρατα στους άλλους».

Για παράδειγμα, κάποιος με κατάθλιψη δεν μπορεί να κάνει δουλειές επειδή «δεν μπορείς να δεις τη μαζική εξάντληση και τον πόνο της καθημερινής ύπαρξης που κρατά τον καταθλιπτικό άνθρωπο».

Αν οραματιστείτε μία καθημερινή δουλειά σαν κουτάλι και τον πόνο σαν πιρούνι, ίσως μπορείτε να φανταστείτε τι νιώθουν και θα τους καταλάβετε καλύτερα ή θα αισθανθείτε περισσότερο έτοιμοι να τους προσφέρετε υποστήριξη.

Όταν πρόκειται για τον εαυτό σας και τους άλλους, ο Price λέει: «Με το να είστε πιο ευγενικοί με τον εαυτό σας και πιο προσεκτικοί στην τήρηση των ορίων σας, μπορείτε να καταλάβετε καλύτερα πώς είναι τα πράγματα για το αγαπημένο σας πρόσωπο. Ας ελπίσουμε ότι αυτή η συμπόνια οδηγεί σε λιγότερη ασθένεια, συντριβή και εξάντληση.