Η νοσταλγία είναι στο DNA της βιομηχανίας της μόδας;

Λίγο πολύ, όλοι μας έχουμε ένα «κουτί αναμνήσεων». Ένα σημείο όπου φυλάμε παιδικά είδη και οικογενειακά αναμνηστικά που μερικές φορές χρονολογούνται πολύ πριν καν να έχουμε γεννηθεί. Κατ΄ αντιστοιχία όλοι οι μεγάλοι Οίκοι μόδας με μακρά ιστορία κρατούν λεπτομερή αρχεία από τις δημιουργίες τους. Και αποδεδειγμένα, αρκετά συχνά «βουτούν» σε αυτά για έμπνευση -είτε γιατί έτσι συνδέουν το νέο κοινό με την ιστορία τους, είτε γιατί χρειάζονται να υπενθυμίσουν εμβληματικά και αξεπέραστα κομμάτια που «μιλούν» στις καρδιές μας. Η νοσταλγία και μία αίσθηση ρετρό βρίσκεται στο DNA της βιομηχανίας της μόδας και ας δούμε πώς και γιατί.

Από τη Μαρία Καλοπούλου

Κατά καιρούς μας αρέσει να περνάμε ώρες ψάχνοντας στα βάθη των αναμνήσεών μας, με αφορμή αντικείμενα που έχουμε φυλάξει και το καθένα από τα οποία διηγείται τη δική του ιστορία: ένα μικροσκοπικό πουλόβερ με ρίγες που μας έκανε δώρο η γιαγιά, ένα βαπτιστικό φόρεμα με δαντέλα, το πρώτο ζευγάρι παπούτσια.

Αυτά τα αναμνηστικά μάς επιτρέπουν να ταξιδέψουμε στον χρόνο, ξαναζώντας εκείνες τις ροζ στιγμές που συνήθως ξυπνάνε σε παλιά άλμπουμ φωτογραφιών.

Γιατί αποθηκεύουμε και φυλάμε ως θησαυρό αντικείμενα που είναι συνδεδεμένα με το παρελθόν; Είναι ένα ερώτημα. «Το αίσθημα της έλλειψης ελέγχου είναι ένας από τους μεγαλύτερους παράγοντες άγχους της ζωής.

Επειδή τόσα πολλά είναι εκτός ελέγχου μας αυτή τη στιγμή και υπάρχει τόση αβεβαιότητα, καταφεύγουμε σε κάτι που μπορούμε να ελέγξουμε, όπως οι αναμνήσεις μας από το παρελθόν», εξηγεί η ψυχολόγος συμπεριφοράς και συγγραφέας του «The Psychology Fashion» (Η Ψυχολογία τη Μόδας), Carolyn Mair.

«Οι άνθρωποι πάντα αναπολούσαν τις παλιές χρυσές εποχές επειδή μας κάνουν να νιώθουμε καλά. Συνδέουμε τη νοσταλγία με θετικά συναισθήματα και εμπειρίες και θέλουμε να ξαναζήσουμε αυτά τα συναισθήματα σε περιόδους αναταραχής».

Αν και η μόδα, θεωρείται συχνά, ένας κλάδος του οποίου τα θεμέλια διαμορφώνονται από την υπόσχεση ενός συνεχώς εξελισσόμενου μέλλοντος, τελικά, η ίδια συχνά γυρνά στο παρελθόν.

Ίσως δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η μόδα, ειδικά τα τελευταία χρόνια, αφιερώνει χρόνο για να αναλογιστεί και να εμβαθύνει στο δικό της κουτί αναμνήσεων, αναζητώντας έμπνευση για το πώς να προσαρμοστεί σε μια νέα εποχή.

Για μια τόσο προοδευτική βιομηχανία, η μόδα έχει έναν εκτεταμένο και εκλεκτικό κατάλογο και οι σχεδιαστές έχουν εδώ και καιρό αντλήσει έμπνευση από τις προηγούμενες δεκαετίες για να δημιουργήσουν νέες συλλογές και να ξεκινήσουν νέες τάσεις.

Αλλά τώρα η ισορροπία δυνάμεων μετατοπίζεται και, οι δημιουργικοί σχεδιαστές των Οίκων έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν αυτόν τον συνεχή κύκλο επανεφεύρεσης και να αναζητήσουν νέες (λοιπόν, παλιές) λύσεις.

Οι δημιουργικοί διευθυντές μεγάλων και ιστορικών Οίκων περιγράφουν αυτή την τάση ως «έναν αγωγό μεταξύ του παρελθόντος και του παρόντος. Η ιδέα της κληρονομιάς (σε αντίθεση με τη νοσταλγία) βρίσκει απήχηση σε αυτή τη στιγμή που τόσα πολλά πράγματα που θεωρούσαμε δεδομένα, έχουν ξεριζωθεί.

Οι εικόνες από το παρελθόν και οι εμβληματικές παλαιότερες δημιουργίες, αντί να φαίνονται ξεπερασμένες και άσχετες, μοιάζουν με μια ανάσα καθαρού αέρα, ένα διάλειμμα από τη συνηθισμένη μας αίσθηση υπερφόρτωσης πληροφοριών και εμμονής με το επόμενο μεγάλο πράγμα.

Ενώ μπορούμε να νιώσουμε ένα ορισμένο επίπεδο άγχους σχετικά με την ανάγκη να είμαστε πρωτοποριακοί, η χρήση εικόνων αρχείου αναμφισβήτητα το αφαιρεί αυτό από την εξίσωση και επιτρέπει, σε δημιουργούς και καταναλωτές, να απολαύσουμε απλώς την απόδραση της εξερεύνησης ενός κόσμου και μιας εποχής πολύ διαφορετικών από τη δική μας.

Η έλξη του παρελθόντος δεν προορίζεται μόνο στους Οίκους μόδας. Το Instagram έχει πλέον γίνει μία εστία νοσταλγίας για τη μόδα, ειδικά τώρα που οι influencers δυσκολεύονται να δημιουργήσουν νέο περιεχόμενο και να μιλήσουν στις μάζες. Η λατρεία με το ρετρό του Instagram και του Tik Tok, έλκει εκατομμύρια ανθρώπους.

Είτε πρόκειται για δημιουργούς μόδας είτε για διασημότητες που δημοσιεύουν εικόνες ρετρό, το νοσταλγικό περιεχόμενο αποτελεί ένα μεγάλο μέρος αυτού που έχει απήχηση στους θεατές. Ο στόχος ήταν πάντα να προκαλείται αυτό το είδος συναισθηματικής αντίδρασης όταν βλέπεις κάτι που ήταν σημαντικό για εσένα σε μια προηγούμενη χρονική στιγμή.

Φαίνεται ότι τώρα περισσότερο από ποτέ οι άνθρωποι έχουν μια ακόρεστη επιθυμία να κοιτάξουν πίσω ή να αναλογιστούν το παρελθόν και να χρησιμοποιήσουν νοσταλγικές αναφορές ως ένα είδος βάσης ή πυξίδας για το πώς να τα χρησιμοποιήσουν για να σηματοδοτήσουν το μέλλον.

Η εύρεση νέων τρόπων για να πλοηγηθεί κανείς σε μια σαφή πορεία προς έναν συνεχώς μεταβαλλόμενο ορίζοντα αποδεικνύεται άπιαστη για πολλούς αυτή τη στιγμή.

Πρέπει να αποδείξουν ότι η ικανότητά τους να καινοτομούν και να προσαρμόζονται εκτείνεται πέρα ​​από τα σχεδιαστικά τους εύσημα. Όπως έχουν δείξει ορισμένες επανεκδόσεις σημαντικών ρούχων ή αξεσουάρ από περασμένες δεκαετίες, η νοσταλγία δεν είναι απλώς ένα όχημα για ζεστά, γλυκά συναισθήματα, αλλά προσφέρει στις μάρκες την ευκαιρία να δημιουργήσουν νέους και κερδοφόρους τρόπους εργασίας.

Έτσι, δίνεται η ευκαιρία να εμβαθύνουν στην ιστορία κάποιας μάρκας και να επαναπροσδιορίσουν το όραμά τους για το μέλλον. Αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι το «σκάλισμα» στα αρχεία είναι να δίνουν στα άτομα την ευκαιρία να επενδύσουν στο μέλλον τους κοιτάζοντας στην ιστορία.

Είναι ένα σημάδι των καιρών, αυτοί που θεωρούνται τα «καυτά νέα πράγματα» αγκαλιάζουν το παρελθόν, αντί να επαναστατούν ενάντια στο έργο των σχεδιαστών που έχουν υπάρξει πριν από αυτούς.

Δημιουργώντας μια εντυπωσιακή σύντηξη σχεδιασμού που αποτίνει φόρο τιμής σε μερικά από τα πιο εμβληματικά μοτίβα των παλαιότερων σχεδίων ενός Οίκου, παράλληλα απευθύνονται σε ένα νέο κοινό.

Η ποιότητα, η διαχρονικότητα και η κυκλικότητα του vintage είναι αυτό που εμπνέει. Τα σχέδια του Christian Lacroix είναι διαχρονικά. Είτε τα είδατε να κατεβαίνουν στην πασαρέλα υψηλής ραπτικής όταν λανσαρίστηκαν είτε τα κοιτάτε σήμερα, η λάμψη και η επικαιρότητά τους παραμένουν.

Και κάτι ακόμη: Η ενδυματολογική συνάντηση του παρελθόντος και του παρόντος δεν προβάλλεται ως προσβάσιμη μόνο σε όσες δεν είχαν γεννηθεί ακόμη στην εποχή της αρχικής γέννησης και δημοτικότητας κάποιου κομματιού, αλλά σε όλες, μεγάλες ή νεότερες. Αυτή ίσως είναι μία ακόμη πτυχή της γοητείας, όταν πρόκειται για τάσεις εμπνευσμένες από vintage.

Μάρκες όπως η Chanel κατέχουν μεγάλη δύναμη στο αναγνωρίσιμο DNA τους – τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της μάρκας που επανεμφανίζονται ξανά και ξανά με την πάροδο του χρόνου, καταφέρνουν να δημιουργούν τελικά μια πραγματική αίσθηση διαχρονικότητας στα κομμάτια.

Ανεξάρτητα από την ηλικία ενός αντικειμένου, διατηρεί την αξία, την πολυτιμότητα και τη συνάφειά του. Νομίζω ότι η τρέχουσα όρεξη για νοσταλγία και μεταχειρισμένα κομμάτια είναι πραγματικά ενθαρρυντική, μιλώντας για μια πραγματική αλλαγή στον τρόπο που οι άνθρωποι καταναλώνουν τη μόδα.

Όλο και περισσότερο, βλέπουμε ανθρώπους να αναζητούν τα «παλιά» κομμάτια ως πηγή κάτι «νέου». Με μια αναμφισβήτητη ανάγκη για μια αλλαγή στις παλιές καταναλωτικές μας συνήθειες, οι άνθρωποι μπορούν να εμπνευστούν εξίσου (αν όχι περισσότερο) από τη μόδα που έχει ζήσει μια ζωή και προηγείται του σήμερα.

Ιστορικά, η νοσταλγία είναι κάτι που έχει τεθεί σε αντίθεση με τις έννοιες της πρωτοπορίας και της καινοτομίας. Αλλά καθώς βρισκόμαστε στο 1000ό επεισόδιο των Friends, δεν μπορούμε να αρνηθούμε την παρηγοριά που προέρχεται από το να απομακρυνόμαστε ήσυχα από τις ροές μας στο Twitter και, έστω και για μια στιγμή, να επιστρέφουμε σε μια φούσκα που μας δίνει την αίσθηση ασφάλειας και οικειότητας.

Και ποιος ξέρει; Σε ευρύτερη κλίμακα, αυτή η μικρή πράξη στοχασμού μπορεί να αποδειχθεί η σωτηρία για μια βιομηχανία πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ. Ήρθε η ώρα να ψάξουμε σε αυτό το κουτί αναμνήσεων. Το αρχείο… σας καλεί.