Φοβάστε την απόρριψη; Ίσως υποδηλώνει κάτι βαθύτερο

Όταν δυσκολεύεστε στις φιλίες, είναι εύκολο να βυθιστείτε σε χαμηλή αυτοεκτίμηση. Κοιτάζοντας γύρω σας, μπορεί να αισθάνεστε ότι όλοι γνωρίζουν κάτι που εσείς δεν ξέρετε. Με τον καιρό, το άγχος γύρω από την κοινωνική επαφή επιδεινώνεται και αναρωτιέστε γιατί είστε τόσο ευαίσθητη σε αυτό. Δυσκολεύεστε να δημιουργήσετε σχέσεις; Από πού προέρχεται και πώς μπορείτε να ξεπεράσετε τις δυσκολίες που προκύπτουν; Πρακτικό πλάνο για να ξεπεράσετε τον φόβο, ώστε να μην καταλήξετε απομονωμένη.

Από τη Σοφία Κροκιδά

Αν αυτή η περιγραφή σας φαίνεται γνώριμη, ίσως να πρόκειται για ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας). Είναι συχνό οι άνθρωποι με ΔΕΠΥ να βιώνουν τα συναισθήματα πιο έντονα, να έχουν λιγότερους φίλους και να αντιμετωπίζουν περισσότερη απόρριψη σε σχέση με τους υπόλοιπους συνομηλίκους τους.

Δυστυχώς, πολλοί άνθρωποι μπορεί να μην συνειδητοποιήσουν ότι έχουν ΔΕΠΥ, καθώς μελέτες δείχνουν ότι πολλοί νεαροί ενήλικες δεν αναγνωρίζουν τους παραδοσιακούς δείκτες του ΔΕΠΥ, αλλά ταυτίζονται περισσότερο με συμπτώματα όπως η συναισθηματική δυσρυθμία και η ευαισθησία στην απόρριψη.

Αν θέλετε να κοινωνικοποιηθείτε αλλά σας στοιχειώνουν παλιότερα λάθη, πρέπει να γνωρίζετε πως αυτό είναι κοινό γνώρισμα για άτομα με ΔΕΠΥ. Αλλά δεν χρειάζεται να το αφήσετε να σας καθορίζει.

Γιατί ο έντονος φόβος απόρριψης μπορεί να υποδηλώνει ΔΕΠΥ

Πολλά άτομα με ΔΕΠΥ δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν σε αυτόν με τον οποίο συνομιλούν, καθώς κυριεύονται από αρνητικές σκέψεις και αυτοκριτική. Αυτό μπορεί να τους κάνει να φαίνονται αποστασιοποιημένοι ή αδέξιοι.

Επιπλέον, μπορεί να μπλεχτούν στη λεκτική επεξεργασία αυτών που λένε οι άλλοι και να αρχίσουν να μιλούν υπερβολικά ή να αποκαλύπτουν υπερβολικές πληροφορίες, δημιουργώντας συναισθήματα αμηχανίας και άγχους. Πολύ σύντομα, οι αρνητικές εμπειρίες αρχίζουν να υπερισχύουν των θετικών, ενεργοποιώντας την ευαισθησία στην απόρριψη.

Οι αρνητικές κοινωνικές εμπειρίες συσσωρεύονται στη μνήμη

Έχετε ήδη βιώσει απόρριψη, πιθανώς πολλές φορές. Το αποτέλεσμα; Τώρα, ακόμα και μικρές, φανταστικές ή αναμενόμενες απορρίψεις μπορεί να σας κάνουν να αισθάνεστε ανήσυχη και αβέβαιη.

Η πραγματική αιτία της κατάστασης συχνά δεν είναι ανάλογη με την αντίδραση. Ακόμη κι αν απλώς αισθανθείτε απόρριψη, το σώμα σας μπορεί να μπει σε κατάσταση μάχης, φυγής ή παγώματος..

Καταλήγετε σε έναν τρομακτικό καταρράκτη συναισθημάτων και αντιδράσεων που σας κάνουν να νιώθετε φρικτά. Τα αρνητικά συναισθήματα είναι εξίσου έγκυρα και σημαντικά με τα θετικά. Και το να είστε συναισθηματική δεν σημαίνει ότι είστε αδύναμη. Τα συναισθήματά σας είναι ένα σύστημα καθοδήγησης και σας ενημερώνουν όταν κάτι δεν πάει καλά.

Παλαιότερες απορρίψεις και συγκρούσεις πυροδοτούν φόβους και κοινωνικά άγχη

Η ευαισθησία στην απόρριψη (Rejection Sensitivity ή RS) είναι «η τάση να αναμένετε με άγχος, να αντιλαμβάνεστε εύκολα και να αντιδράτε έντονα στην απόρριψη», σύμφωνα με το Journal of Cognitive Neuroscience.

Το RS μπορεί να αποτελεί τεράστιο πρόβλημα για τους ανθρώπους με ΔΕΠΥ εξαιτίας της δυσκολίας ρύθμισης των συναισθημάτων. Οι περισσότεροι έχουν ιστορικό πραγματικών απορρίψεων.

Η έντονη συναισθηματικότητα μπορεί να προκαλέσει σωματικό πόνο, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά την ικανότητα και τη διάθεση να δημιουργήσουν ουσιαστικές σχέσεις.

Οι ενήλικες με ΔΕΠΥ ίσως παρερμηνεύουν μικρές αλλαγές στη γλώσσα του σώματος

Ως ενήλικες με ΔΕΠΥ, όταν προσπαθείτε να κοινωνικοποιηθείτε, είναι σύνηθες να ερμηνεύετε προσωπικά ακόμη και την παραμικρή αλλαγή στον τόνο ή στην αντίδραση σε ένα μήνυμα ή σχόλιο, πυροδοτώντας έτσι το RS.

Μπορεί να θυμώσετε, να κλάψετε ή να πείτε πράγματα που τελικά οδηγούν στην απόρριψη. Για να αποφύγουν αυτές τις αισθήσεις, πολλοί άνθρωποι καταλήγουν να ευχαριστούν τους πάντες, να μην έρχονται σε αντιπαράθεση με κανέναν ή να μην ζητούν αυτά που χρειάζονται.

Πώς να διαχειριστείτε την ευαισθησία στην απόρριψη

Εντοπίστε την ένταση των συναισθημάτων σας και να εφαρμόσετε τη σωστή στρατηγική, βήμα βήμα:

1. Παρατηρήστε την ένταση των συναισθημάτων σας

Αναγνωρίστε την ένταση του συναισθήματος. Βρίσκεστε στο «κόκκινο», δηλαδή κοκκινίζει το πρόσωπό σας; Κρατάτε τα δάκρυά σας; Είναι το στομάχι σας σφιγμένο; Ή μήπως είστε στο ουδέτερο «κίτρινο» ή στο ήρεμο «πράσινο»;

Όσο αυξάνεται η ένταση των συναισθημάτων, τόσο μειώνεται η λογική σκέψη. Αυτό σημαίνει λιγότερη λογική και αυξημένη αυτοκριτική ή επιθετικότητα προς τους άλλους.

Ανάλογα με το πού βρίσκεστε στο φάσμα έντασης, εφαρμόστε την κατάλληλη στρατηγική:

• Πράσινο: Χαμηλή ένταση, είστε σε θετική κατάσταση. Προτείνεται η παραγωγή ντοπαμίνης με δραστηριότητες όπως περπάτημα ξυπόλυτη, ράψιμο, χειροτεχνίες ή καθοδηγούμενος διαλογισμός.
• Κίτρινο: Μέτρια ένταση. Εφαρμόστε τις στρατηγικές του πράσινου για να επανέλθετε. Αποφύγετε συγκρούσεις και επικεντρωθείτε στην αποκατάσταση της ηρεμίας: βόλτα με τον σκύλο, βαθιές αναπνοές, δημιουργική δραστηριότητα, αγκαλιές με το κατοικίδιό σας.
• Κόκκινο: Υψηλή ένταση. Μην φέρνετε δύσκολα θέματα τώρα. Εφαρμόστε τεχνικές εκτόνωσης όπως τρέξιμο για αύξηση σεροτονίνης και ντοπαμίνης.

2. Ελέγξτε τη λογική πλευρά σας

Αναρωτηθείτε: «Ποια ιστορία λέω στον εαυτό μου; Ποια είναι η απόδειξη ότι είναι αληθινή; Τι άλλο μπορεί να συμβαίνει;». Η αρχική σας ερμηνεία είναι συχνά εσφαλμένη λόγω έντονων συναισθημάτων ή υπερπροσωπικής ερμηνείας.

3. Αναπλαισιώστε την ένταση των συναισθημάτων σας

Σκεφτείτε εναλλακτικές εξηγήσεις. Ίσως κάποιος δεν αποδέχτηκε την πρόσκλησή σας επειδή ήταν απλά απασχολημένος ή ήταν κουρασμένος. Συχνά, αυτό που αντιλαμβανόμαστε ως απόρριψη, είναι απλώς μία σύγκρουση αναγκών.

Τι να κάνετε αν χρειάζεστε επιπλέον βοήθεια

Οι υγιείς, ρεαλιστικές ερμηνείες των αντιδράσεων των άλλων είναι ζωτικής σημασίας για την συναισθηματική σας υγεία. Αν αυτές οι στρατηγικές δεν σας βοηθούν, ή αν το RS είναι έντονο πρόβλημα, σκεφτείτε να πάρετε τη βοήθεια ενός ψυχολόγου.

Η αξιολόγηση παρελθοντικών καταστάσεων μπορεί να σας βοηθήσει να προχωρήσετε με αυτοπεποίθηση. Επιπλέον, η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT), η Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία (DBT) ή ακόμα και ένα CBT workbook μπορεί να σας βοηθήσουν να δουλέψετε πάνω σε αυτά τα ζητήματα μόνη σας.