Πώς το στρες επηρεάζει τον εγκέφαλο;

Ας δούμε τι αποκαλύπτουν οι πρόσφατες μελέτες για το πόσο το στρες -και ιδιαίτερα το χρόνιο- επηρεάζει τις λειτουργίες του εγκεφάλου μας. Το θέμα μοιάζει ολοένα και πιο σοβαρό.

Έχουμε την τάση να θεωρούμε το στρες ως ένα στιγμιαίο πρόβλημα: Τον διευθυντή μας να ουρλιάζει πάνω από το γραφείο μας, το μποτιλιάρισμα, ενώ βιαζόμαστε να φθάσουμε στη δουλειά, το καθημερινό τρέξιμο για να προλάβουμε ένα πρόγραμμα σφιχτό. Το στρες βραχυπρόθεσμα μας κάνει να νιώθουμε εκνευρισμό, ένταση, να ξεχνάμε εύκολα ή να μην μπορούμε να συγκεντρωθούμε. Αυτό όμως είναι το ένα κομμάτι της ιστορίας.

Με την πάροδο του χρόνου, τα υψηλά επίπεδα της κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες, μπορεί να επηρεάσει τη φυσική, πνευματική και συναισθηματική μας υγεία. Η σύνδεση ανάμεσα στο χρόνιο στρες και της κατάθλιψης, των διαταραχών συμπεριφοράς και της αποδιοργάνωσης έχει ήδη αποδειχτεί. Αλλά τι είδους είναι αυτές οι αλλαγές που συντελούνται στον εγκέφαλό μας μετά από ένα αγχωτικό γεγονός;

Το στρες μπορεί να πυροδοτήσει μία χημική αλλαγή που μας κάνει ευερέθιστους

Το γνωρίζουμε από εμπειρία, ότι όταν είμαστε στρεσαρισμένοι, δεν είμαστε και η πιο ευχάριστη παρέα! Γάλλοι ερευνητές ανακάλυψαν ένα ένζυμο που κινητοποιείται με το στρες και το οποίο επιτίθεται σε ένα μόριο στον ιππόκαμπο του εγκεφάλου μας, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τις φυσιολογικές συνάψεις. Όταν αυτές οι συνάψεις διαταράσσονται, τότε γίνονται λιγότερες νευρολογικές συνδέσεις στην περιοχή αυτή του εγκεφάλου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να χάνουμε την κοινωνικότητά μας, να μειώνεται η μνήμη μας και η ικανότητα κατανόησης του ό,τι συμβαίνει γύρω μας.

Το χρόνιο στρες μπορεί να συρρικνώσει τον εγκέφαλό μας

Μία ζωή γεμάτη στρες μπορεί να μειώσει τη μνήμη μας και την ικανότητά μας για απορρόφηση γνώσεων, ενώ συνδέεται και με τα συναισθήματα και την ικανότητα αυτοσυγκράτησης. Το χρόνιο στρες και/ή η κατάθλιψη μπορεί να συμβάλλει στη μείωση του όγκου του εγκεφάλου μας. Οι ερευνητές ισχυρίζονται ότι οι συνάψεις του εγκεφάλου μειώνονται ανάμεσα στα εγκεφαλικά κύτταρα. Ενώ μίας μικρότερης διάρκειας στρες οδηγεί σε προβλήματα επικοινωνίας και μείωσης της ικανότητας απομνημόνευσης και μάθησης.

Ένα ισχυρό αγχωτικό γεγονός μπορεί να σκοτώσει εγκεφαλικά κύτταρα

Καθώς η επιστήμη προχωρά, ανακαλύπτει ολοένα και περισσότερους νευρώνες στον ιππόκαμπο του εγκεφάλου, μία περιοχή που σχετίζεται με τη μάθηση, τη μνήμη και τα συναισθήματα. Αλλά, συνεχές στρες μπορεί να περιορίσει την παραγωγή νέων νευρώνων στον ιππόκαμπο, ενώ μειώνει και τις συνδέσεις ανάμεσα στα εγκεφαλικά κύτταρα. Ενώ, ένα πείραμα σε ζώα έδειξε ότι ένα και μόνο αγχωτικό γεγονός μπορεί να καταστρέψει τους νεοδημιούργητους νευρώνες. Οι ερευνητές στον Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνια επιβεβαιώνουν όλα τα παραπάνω.

Το στρες διαταράσσει τη μνήμη 

Ενώ η κορτιζόλη επηρεάζει τη δραστηριότητα του ιππόκαμπου, ταυτόχρονα αυξάνει το μέγεθος και τη δραστηριότητα στην αμυγδαλαία, το κέντρο του εγκεφάλου που ανταποκρίνεται στα συναισθήματα. Σε αυτό το σημείο του εγκεφάλου βρίσκεται το κέντρο επεξεργασίας του φόβου, η αντίληψη της απειλής και φυσικά της αντίδρασης. Όταν αυτό το σημείο είναι σε υπερδιέγερση, νομίζουμε ότι πρέπει να βρεθούμε σε θέση μάχης ή άμυνας ενάντια σε κάποια απειλή. Αυτό συμβαίνει με το στρες και επηρεάζει ταυτόχρονα και την ικανότητα να συγκρατούμε γνώσεις στη μνήμη μας.