Σκόρδο-κρεμμύδι! Γιατί μπερδεύω το αριστερά και το δεξιά; Επιστημονική ανάλυση για το ενοχλητικό καθημερινό πρόβλημα
Η σύγχυση αριστερά-δεξιά είναι στην πραγματικότητα αρκετά συχνή στην καθημερινή ζωή και συμβαίνει σε πολλούς ανθρώπους κάθε φορά που μια εργασία τους απαιτεί να κάνουν διαφοροποίηση μεταξύ των δύο πλευρών, και ιδιαίτερα υπό πίεση χρόνου, όπως όταν δίνουν σε κάποιον οδηγίες να στρίψει αριστερά ή δεξιά ενώ κάθoνται στο κάθισμα του συνοδηγού ενός γρήγορα κινούμενου αυτοκινήτου.
Γράφει ο Sebastian Ocklenburg, Ph.D.
Γιατί λοιπόν μπερδεύουμε συνέχεια το αριστερά και το δεξιά, αλλά δεν έχουμε κανένα απολύτως πρόβλημα να διακρίνουμε πάνω από κάτω ή μπροστά από πίσω; Αποδεικνύεται ότι μπορεί να υπάρχουν δύο λόγοι για αυτό.
Από τη μία πλευρά, η διαφοροποίηση μεταξύ αριστερά και δεξιά είναι πιο περίπλοκη από τη διαφοροποίηση μεταξύ πάνω και κάτω, καθώς το τι είναι αριστερό και το τι είναι δεξί αλλάζει ανάλογα την οπτική γωνία.
Τις περισσότερες φορές, ξεχωρίζουμε το αριστερό και το δεξί από τη δική μας οπτική γωνία, αλλά αν πρέπει να τα ξεχωρίσουμε από την οπτική γωνία ενός ατόμου που είναι απέναντί μας, η πλευρά του αριστερού μας χεριού είναι η πλευρά του δεξιού του χεριού — μπερδεμένο, έτσι;
Από την άλλη πλευρά, η διαφοροποίηση μεταξύ αριστερά – δεξιά είναι πιο περίπλοκη από τη διαφοροποίηση μεταξύ πάνω και κάτω, καθώς η διάκριση είναι εντελώς αυθαίρετη και δεν υπάρχουν φυσικοί νόμοι στη βάση της.
Θέλετε να μάθετε τι είναι επάνω και τι είναι κάτω; Σηκώστε ένα μήλο και μετά ρίξτε το. Εκεί που προσγειώνεται είναι συνήθως κάτω. Αριστερά και δεξιά; Όχι τόσο εύκολο.
Πόσοι άνθρωποι μπερδεύουν αριστερά και δεξιά λίγο-πολύ τακτικά;
Ένας εκπληκτικός αριθμός ανθρώπων αντιμετωπίζουν προβλήματα με την αφήγηση αριστερά από δεξιά στην καθημερινή τους ζωή, οπότε αν σας συμβαίνει κάτι τέτοιο, έχετε καλή παρέα!
Η πρώτη μεγάλη μελέτη για το θέμα δημοσιεύτηκε ήδη στη δεκαετία του 1970 και διερεύνησε ένα δείγμα γιατρών και των συζύγων τους (Wolf, 1973). Το αποτέλεσμα; Περίπου το 9% των ανδρών και το 17% των γυναικών δήλωσαν ότι βίωναν συχνά σύγχυση αριστερά-δεξιά στην καθημερινή τους ζωή.
Μερικές πιο πρόσφατες μελέτες εκτιμούν ότι οι αριθμοί είναι ακόμη υψηλότεροι. Για παράδειγμα, μια αυστραλιανή μελέτη από το 1990 διαπίστωσε ότι περίπου το ένα τρίτο των ανθρώπων τουλάχιστον μερικές φορές βίωσαν σύγχυση με καθημερινές καταστάσεις που περιλαμβάνουν τη διάκριση αριστερού και δεξιού (McMonnies, 1990).
Δεν είναι η σύγχυση αριστερά-δεξιά ως επί το πλείστον ακίνδυνη; Γιατί οι επιστήμονες πρέπει να το ερευνήσουν;
Ενώ τα περισσότερα μπερδέματα αριστερά-δεξιά στην καθημερινή ζωή είναι ακίνδυνα, υπάρχουν ορισμένες δουλειές στις οποίες πραγματικά δεν θέλετε να μπερδέψετε το αριστερά και δεξιά — ο χειρουργός πιθανότατα έρχεται στο μυαλό πρώτα.
Είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι η σύγχυση αριστερά-δεξιά σε ένα ιατρικό περιβάλλον εξακολουθεί να συμβαίνει συχνότερα από ό,τι θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί.
Για παράδειγμα, τον Ιανουάριο του 2000, δύο γιατροί σε ένα νοσοκομείο στη Νότια Ουαλία αφαίρεσαν κατά λάθος τον αριστερό νεφρό που λειτουργούσε αντί του δεξιού νεφρού, κάτι που τελικά οδήγησε στον θάνατο του ασθενούς (Dyer, 2004).
Ενώ η διαφοροποίηση αριστερά-δεξιά από μόνη της δεν είναι απαραιτήτως περίπλοκη εργασία, οι επαγγελματίες του ιατρικού κλάδου βρίσκονται συχνά υπό τεράστια πίεση χρόνου, η οποία θα μπορούσε να αυξήσει την πιθανότητα σύγχυσης αριστερά-δεξιά και άλλα λάθη. Πράγματι, οι φοιτητές ιατρικής συχνά αναφέρουν ανασφάλειες στο να διακρίνουν το αριστερά από το δεξιά (Gormley et al., 2019).
Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο όταν μπερδεύουμε το δεξιά – αριστερά;
Γιατί λοιπόν μπερδεύουμε το αριστερά και το δεξιά; Μελέτες ασθενών έχουν δείξει ότι συγκεκριμένα η γωνιακή έλικα στον βρεγματικό λοβό του εγκεφάλου είναι πολύ σημαντική για τη διάκριση μεταξύ αριστερού και δεξιού.
Η βλάβη σε αυτή την περιοχή του εγκεφάλου μπορεί να οδηγήσει στο λεγόμενο σύνδρομο Gerstmann (Gold et al., 1995), μια σπάνια νευρολογική πάθηση στην οποία οι ασθενείς εμφανίζουν τέσσερα βασικά σύνδρομα:
- Αγνωσία των δακτύλων (αδυναμία ονομασίας ή διάκρισης των δακτύλων)
- Agraphia (αδυναμία γραφής)
- Acalculia (δυσκολίες στην εκτέλεση ακόμη και απλών μαθηματικών εργασιών)
- Σύγχυση δεξιά-αριστερά
Οι νευροεπιστήμονες έχουν χρησιμοποιήσει διαφορετικές τεχνικές για να διερευνήσουν το πώς η γωνιακή έλικα επηρεάζει επίσης τη σύγχυση αριστερά-δεξιά σε υγιή άτομα και όχι μόνο σε ασθενείς με σύνδρομο Gerstmann.
Για παράδειγμα, μια ομάδα επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο του Durham στο Ηνωμένο Βασίλειο χρησιμοποίησε μια τεχνική που ονομάζεται επαναλαμβανόμενη διακρανιακή μαγνητική διέγερση (rTMS) για να διερευνήσει τον ρόλο της γωνιακής έλικας για τη σύγχυση αριστερά-δεξιά (Hirnstein et al., 2011).
Το rTMS χρησιμοποιεί ένα μαγνητικό πηνίο για να προκαλέσει ένα μικρό ηλεκτρικό ρεύμα που διεγείρει συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου που μπορούν είτε να αναστείλουν είτε να διεγείρουν τη λειτουργία τους.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι μετά το rTMS της αριστερής γωνιακής έλικας, οι συμμετέχοντες είχαν χειρότερη απόδοση στη διάκριση αριστερά-δεξιά από ό,τι σε μια κατάσταση ελέγχου χωρίς rTMS. Έτσι, η διατάραξη της σωστής λειτουργίας αυτής της περιοχής του εγκεφάλου οδηγεί σε μεγαλύτερη σύγχυση αριστερά-δεξιά.
Μερικά χρόνια αργότερα, μια ομάδα Νορβηγών επιστημόνων χρησιμοποίησε μια τεχνική που ονομάζεται λειτουργική απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού (fMRI) για να διερευνήσει τη διάκριση αριστερά-δεξιά (Hjelmervik et al., 2015).
Το fMRI χρησιμοποιεί μαγνητικό συντονισμό για να εντοπίσει περιοχές του εγκεφάλου που είναι ενεργές και επομένως λαμβάνουν πολύ οξυγόνο από το αίμα κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης εργασίας.
Οι συμμετέχοντες έπρεπε να ξαπλώσουν σε έναν σαρωτή fMRI σε ένα νοσοκομείο και κοιτούσαν εικόνες με χέρια που έδειχναν προς διάφορες κατευθύνσεις.
Το καθήκον τους ήταν να προσδιορίσουν αν ένα χέρι ήταν αριστερό ή δεξί. Η ανάλυση των δεδομένων αποκάλυψε ότι υπήρξε πράγματι ενεργοποίηση στη δεξιά γωνιακή έλικα και στις γύρω περιοχές στον βρεγματικό λοβό κατά τη διάρκεια αυτής της εργασίας διάκρισης αριστερά-δεξιά.
Τι κάνει στην πραγματικότητα η γωνιακή έλικα; Πολλά, αποδεικνύεται
Μελέτες έχουν δείξει ότι εμπλέκεται σε διαδικασίες που σχετίζονται με τη γλώσσα, όπως η σημασιολογική επεξεργασία και η ανάγνωση λέξεων, αλλά και στη μνήμη και τη χωρική γνώση (Seghier, 2013).
Φαίνεται να λειτουργεί σαν ένας διατροπικός κόμβος που ενσωματώνει αυτές τις διαφορετικές διαδικασίες για να καθοδηγήσει τις ενέργειές μας. Αυτό εξηγεί επίσης γιατί είναι τόσο σημαντικός παράγοντας για τη σύγχυση αριστερά-δεξιά:
Η διαφοροποίηση αριστερά και δεξιά απαιτεί:
- Λεκτικές διαδικασίες (οι λέξεις αριστερά και δεξιά πρέπει να εφαρμόζονται σε αντικείμενα στο περιβάλλον)
- Μνήμη (πρέπει να θυμάστε ποια είναι αριστερά και ποια είναι δεξιά)
- Χωρική επεξεργασία (πρέπει να επεξεργαστείτε εάν τα αντικείμενα γύρω σας βρίσκονται στην αριστερή ή στη δεξιά πλευρά).
Εάν η ενσωμάτωση αυτών των διαφορετικών διαδικασιών αποτύχει, μπορεί να προκληθεί σύγχυση αριστερά-δεξιά.
Τι μπορώ να κάνω για να προστατευθώ από τη σύγχυση αριστερά-δεξιά;
Η σύγχυση αριστερά-δεξιά φαίνεται να συμβαίνει πιο συχνά όταν βρισκόμαστε υπό πίεση ή πίεση χρόνου, οπότε η επιβράδυνση είναι πιθανώς μια καλή ιδέα.
Επίσης, όταν έχετε αμφιβολίες για το ποια πλευρά είναι ποια, ένα παλιό κόλπο είναι να κοιτάξετε τα χέρια σας. Ξέρετε με σιγουριά ποιο είναι το αριστερό και ποιο το δεξί.
Σχετικά με τον συγγραφέα: Ο Sebastian Ocklenburg, Ph.D., είναι καθηγητής ερευνητικών μεθόδων στην ψυχολογία στο Τμήμα Ψυχολογίας της Ιατρικής Σχολής MSH, Αμβούργο, Γερμανία. Η έρευνά του επικεντρώνεται στην αριστερόχειρα και τις ασυμμετρίες του εγκεφάλου.
Πηγή: Psychology Today
