Γιατί δεν μας αρέσουν οι φωτογραφίες μας; Όλα είναι θέμα ψυχολογίας!

Δεν σας αρέσει να κοιτάτε φωτογραφίες του εαυτού σας; Πιστεύετε ότι μονίμως βγαίνετε «χάλια»; Έχετε δει ποτέ μια τέλεια φωτογραφία του εαυτού σας, που να αντικατοπτρίζει πραγματικά την αντίληψή σας για το πώς φαίνεστε; Ή μήπως κάθε φωτογραφία φαίνεται να είναι άθλια με κάποιο τρόπο; Υπάρχουν επιστημονικοί λόγοι για τους οποίους τείνουμε να αντιπαθούμε τις φωτογραφίες του εαυτού μας, αλλά υπάρχουν επίσης στρατηγικές που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να αυξήσουμε την αγάπη μας για τις δικές μας φωτογραφίες.

Από τη Μαρία Καλοπούλου

Ίσως νιώσατε πολύ καλά όταν τραβήχτηκε η φωτογραφία, αλλά όταν την κοιτάτε, δεν το βλέπετε αυτό. Αντίθετα, το μάτι σας πηγαίνει κατευθείαν στα κομμάτια που δεν σας αρέσουν – το διπλό πηγούνι σας, αυτά τα επιπλέον κιλά γύρω από τη μέση σας, το μέγεθος του χεριού σας, η μύτη σας ή ό,τι άλλο κομμάτι του σώματος που δεν σας αρέσει!

Όλα είναι θέμα ψυχολογίας

Ναι! Υπάρχουν πραγματικοί ψυχολογικοί λόγοι για τους οποίους αντιπαθούμε τον εαυτό μας στις φωτογραφίες! Αν γνωρίσουμε τη φύση του εγκεφάλου μας μπορούμε να το ξεπεράσουμε και να σταματήσουμε να μας… αντιπαθούμε.

Ένας λόγος που δεν μας αρέσουν ιδιαίτερα οι φωτογραφίες του εαυτού μας είναι ότι αυτές οι φωτογραφίες παρουσιάζουν μια άποψη του προσώπου μας που είναι λιγότερο οικεία σε εμάς.

Ας σκάψουμε λίγο βαθύτερα στο γιατί ο εγκέφαλός σας, σας λέει ψέματα ή σας εξαπατά ώστε να μην σας αρέσετε στις φωτογραφίες.

Αντανακλάσεις… στον καθρέφτη!

Το πρώτο που θα εξετάσουμε είναι η αρχή της εξοικείωσης. Βασικά λέει ότι τείνουμε να προτιμάμε ανθρώπους, αντικείμενα, προϊόντα κ.λπ. που γνωρίζουμε περισσότερο. Λογικό, σωστά;

Θα σκεφτόσαστε λοιπόν ότι επειδή βλέπετε το πρόσωπό σας στον καθρέφτη συνέχεια, αυτό σημαίνει ότι πραγματικά θα θέλατε να βλέπετε φωτογραφίες του εαυτού σας;

Λοιπόν όχι! Το πρόβλημα εδώ είναι ότι το πρόσωπο που βλέπετε στον καθρέφτη δεν είναι το αληθινό σας πρόσωπο (αυτό που βλέπουν όλοι οι άλλοι). Είναι μια εικόνα αντανάκλασης στον καθρέφτη.

Έτσι, η αντανάκλαση που βλέπετε δεν είναι η ίδια με το πώς σας βλέπει ο υπόλοιπος κόσμος. Και δεν είναι το ίδιο με αυτό που βλέπετε όταν κοιτάτε μια φωτογραφία σας.

Η αλήθεια είναι ότι δεν είστε τόσο εξοικειωμένοι με το πρόσωπό σας, καθώς πάντα βλέπατε μια αντιστροφή του. Όχι μόνο αυτό, το πρόσωπό σας δεν είναι συμμετρικό, γεγονός που προσθέτει τη σύγχυση όταν κοιτάζετε εικόνες του εαυτού σας που δεν αντικατοπτρίζονται.

Το απλό εφέ έκθεσης και το κόλπο του καθρέφτη

Ο ψυχολόγος Robert Zajonc επινόησε τον όρο «απλή επίδραση έκθεσης» που είναι ένας τρόπος να πούμε ότι οι άνθρωποι αντιδρούν καλύτερα σε πράγματα που βλέπουν πιο συχνά.

Μας αρέσει αυτό που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε, επομένως είναι λογικό να προτιμάμε την εικόνα που βλέπουμε για τον εαυτό μας είναι όλη την ώρα – η αναποδογυρισμένη εικόνα στον καθρέφτη. Όταν βλέπουμε μια μη αναστρέψιμη εικόνα – όπως μια φωτογραφία – μας φαίνεται παράξενο και λίγο περίεργο.

Είναι αρκετά αστείο όμως – όλοι οι άλλοι στον κόσμο προτιμούν τη μη αναποδογυρισμένη εικόνα σας.

Μια μελέτη από τη δεκαετία του ’70 (Mita, Demer και Knight) έδειξε στους ανθρώπους δύο εικόνες του εαυτού τους. Μια εικόνα του πραγματικού τους προσώπου και μια κατοπτρική εικόνα του προσώπου τους.

Διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι πάντα προτιμούσαν την εικόνα του καθρέφτη του εαυτού τους. Αλλά η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι οι φίλοι και η οικογένεια του ατόμου πάντα προτιμούσαν την αληθινή εικόνα ενός ατόμου.

Οι έξυπνοι άνθρωποι που αναπτύσσουν όλη τη σύγχρονη τεχνολογία μας –όπως τα smartphones– έχουν επίσης λάβει γνώση αυτής της έρευνας.

Όταν κάνετε αλόγιστη κύλιση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σας, έχετε ποτέ παρατηρήσει ότι όταν οι άνθρωποι δημοσιεύουν selfies συχνά δεν σας φαίνονται πολύ σωστά ή φυσικά; Αυτό συμβαίνει επειδή ορισμένες κάμερες selfie στο τηλέφωνό σας είναι κάμερες αντιστροφής καθρέφτη (που σημαίνει ότι ο χρήστης που βγάζει selfie τις λατρεύει – πολύ έξυπνο, ναι).

Το άλλο πράγμα με τους καθρέφτες είναι ότι όταν κοιταζόμαστε στον καθρέφτη στεκόμαστε συχνά στο ίδιο σημείο και συνηθίζουμε να βλέπουμε τον εαυτό μας από την ίδια οπτική γωνία και γωνία. Σκεφτείτε τον τελευταίο γρήγορο έλεγχο στον καθρέφτη προτού φύγετε από το σπίτι – Βάζω στοίχημα ότι ελέγχετε πάντα την ίδια ακριβώς πλευρά και γωνία.

Έτσι, όταν βλέπουμε τον εαυτό μας από διαφορετική οπτική γωνία, όπως όταν τραβάμε τη φωτογραφία μας – αποτελεί έκπληξη.

Νομίζουμε ότι είμαστε πιο ελκυστικοί από ότι είμαστε στην πραγματικότητα!

Μία άλλη ιδιαιτερότητα των ανθρώπων είναι ότι τείνουμε να πιστεύουμε ότι είμαστε πιο ελκυστικοί από ό,τι είμαστε στην πραγματικότητα! Όταν σκεφτόμαστε τον εαυτό μας, είμαστε επιρρεπείς σε μια προκατάληψη που ονομάζεται αυτο-βελτίωση. Είναι μια τάση να αξιολογούμε «τα χαρακτηριστικά και τις ικανότητές μας πιο ευνοϊκά από ό,τι είναι αντικειμενικά δικαιολογημένο» (Epley & Whitchurch, 2008).

Στη μελέτη τους, ζήτησαν από τους ανθρώπους να αναγνωρίσουν τις φωτογραφίες τους. Αλλά δεν τους έδειξαν απλώς αληθινές φωτογραφίες του εαυτού τους, τους έδειξαν επίσης φωτογραφίες τους που είχαν τροποποιηθεί για να φαίνονται λιγότερο ή περισσότερο ελκυστικοί.

Αυτό που συνέβη ήταν ότι οι άνθρωποι επέλεξαν με συνέπεια την ελκυστικά φτιαγμένη φωτογραφία του εαυτού τους! Είναι ενδιαφέρον όμως ότι οι άλλοι επέλεξαν με ακρίβεια την αληθινή φωτογραφία.

Αυτό στο οποίο οδηγούν όλα αυτά είναι ότι η μεροληψία μας για τη βελτίωση του εαυτού μας μπορεί να είναι ένας άλλος λόγος για τον οποίο δεν μας αρέσουν οι φωτογραφίες του εαυτού μας. Επειδή αντιλαμβανόμαστε τους εαυτούς μας πιο ελκυστικούς από ό,τι είμαστε στην πραγματικότητα – τότε η πραγματικότητα της αληθινής μας εμφάνισης απογοητεύει!

Πώς η προκατάληψη επιβεβαίωσης σε κάνει να σε μισείς

Υπάρχει μια άλλη ψυχολογική προκατάληψη που μας επηρεάζει όταν βλέπουμε φωτογραφίες του εαυτού μας. Ονομάζεται προκατάληψη επιβεβαίωσης. Είναι η προκατάληψη που σε κάνει να σε μισείς.

Η προκατάληψη επιβεβαίωσης είναι η τάση μας να αναζητούμε και να βρίσκουμε πληροφορίες που υποστηρίζουν τις προηγούμενες πεποιθήσεις μας. Θέλουμε να έχουμε δίκιο (φυσικά)! Αναζητάμε λοιπόν πληροφορίες που θα επιβεβαιώσουν τις σκέψεις μας.

Επειδή πιστεύουμε ότι γνωρίζουμε καλύτερα, κάθε πληροφορία που επιβεβαιώνει τις πεποιθήσεις μας έχει προτεραιότητα έναντι των πληροφοριών που έρχονται σε αντίθεση με αυτές. Ακολουθούμε διαρκώς μια πλάνη!

Πώς σχετίζεται λοιπόν αυτό με τις φωτογραφίες μας; Λοιπόν, αν πιστεύετε ότι είστε πάντα αμήχανοι μπροστά στην κάμερα και δεν φαίνεστε ποτέ καλά στις φωτογραφίες, τότε θα αναζητάτε αποδείξεις για αυτό κάθε φορά που κοιτάζετε μια φωτογραφία του εαυτού σας.

Ακόμη χειρότερα, λόγω του τρόπου που λειτουργεί ο εγκέφαλος, τίποτα δεν πρόκειται να σας πείσει ή να αλλάξει αυτές τις σκέψεις. Γιατί; Επειδή η μνήμη σας για σχόλια εξαρτάται επίσης από την προκατάληψη επιβεβαίωσης.

Η ικανότητά μας να θυμόμαστε τα σχόλιά μας εξαρτάται από το αν αυτά τα σχόλια ταιριάζουν με την αυτοεκτίμησή μας. Αν ένα άτομο κάνει ένα κολακευτικό σχόλιο θα το θυμάστε, αλλά αν δέκα άτομα σας πουν ότι φαίνεσαι καταπληκτική, θα τα ξεχάσεις.

Πώς να μάθετε να σας αρέσουν οι φωτογραφίες σας

1. Χρησιμοποιήστε το αποτέλεσμα της απλής έκθεσης προς όφελός σας.

Επειδή γνωρίζουμε ότι η επαναλαμβανόμενη έκθεση σε ένα ερέθισμα διευκολύνει την προτίμηση, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το απλό εφέ της έκθεσης για να αυξήσουμε τις προτιμήσεις μας για τις δικές μας φωτογραφίες.

Η χρήση μιας φωτογραφίας σας, ως φωτογραφίας φόντου στο κινητό σας τηλέφωνο ή η γρήγορη σάρωση φωτογραφιών του εαυτού σας, μπορεί να παρέχει επαναλαμβανόμενες σύντομες εκθέσεις και μπορεί να αυξήσει τις προτιμήσεις για αυτές τις φωτογραφίες.

2. Χαμογέλα

Η παρατήρηση ενός χαμόγελου ενισχύει την ενεργοποίηση στην περιοχή του έσω τροχιακού μετωπιαίου φλοιού του εγκεφάλου, μια περιοχή που σχετίζεται με την ανταμοιβή (O’Doherty et al., 2003).

Το χαμόγελο αυξάνει επίσης τις αντιλήψεις μας για την ελκυστικότητα. Τα πιο χαρούμενα πρόσωπα βαθμολογούνται στις έρευνες, σταθερά πιο ελκυστικά. Τα χαμογελαστά πρόσωπα κρίνονται ως πιο ελκυστικά από τα πρόσωπα που έχουν καλύτερη εμφάνιση, αλλά είναι λιγότερο χαρούμενα.

3. Δείτε παλιές φωτογραφίες

Οι συμβουλές δεν είναι επιστημονικές, αλλά είναι αποτελεσματικές από τις προσωπικές μας εμπειρίες. Δοκιμάστε να δείτε τις παλιές σας φωτογραφίες. Τις σιχαίνεστε με τον ίδιο τρόπο που δεν σας αρέσουν οι φωτογραφίες του εαυτού σας τώρα; Μάλλον όχι. Στην πραγματικότητα, μπορεί να εκπλαγείτε αν βρείτε τον εαυτό σας να πιστεύει ότι πραγματικά φαίνεστε πολύ καλά!

Την επόμενη φορά που θα δείτε μια φωτογραφία του εαυτού σας κάντε αυτό:

Θυμηθείτε:

(α) ο εγκέφαλός σας λέει ψέματα και

(β) ότι οι άλλοι άνθρωποι δεν νοιάζονται (όλα αυτά είναι μόνο στο μυαλό σας).

Ας μάθουμε να πάψουμε να αντιπαθούμε τον εαυτό μας και να είμαστε τόσο υπερ-κριτικοί με την εμφάνισή μας.