Yoko Ono: Music of the Mind στην Tate Modern Gallery εξερευνά τη ριζοσπαστική κληρονομιά της

Η έκθεση στην Tate Modern Gallery στο Λονδίνο εμβαθύνει στην κληρονομιά της Γιαπωνέζας καλλιτέχνιδας και ακτιβίστριας. Καλύπτει επτά δεκαετίες τής τέχνης της Yoko Ono, από τη δεκαετία του 1950 έως σήμερα, και ξεδιπλώνεται με χρονολογικό τρόπο. Η έκθεση ακολουθεί τα βήματά της από τους κύκλους της πειραματικής μουσικής και της avant-garde τέχνης στις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και το Ηνωμένο Βασίλειο τη δεκαετία του 1960.

Γράφει η Gabriella Daris, Υποψήφια διδάκτωρ, εννοιολογική τέχνη της Yoko Ono, Πανεπιστήμιο Kingston

Η έκθεση αντλεί τον τίτλο της από τη σειρά συναυλιών και εκδηλώσεων Music of the Mind της Yoko Ono που πραγματοποιήθηκαν στο Λονδίνο και το Λίβερπουλ το 1966 και το 1967.

Αυτό καθιστά σαφή τον κρίσιμο ρόλο που έπαιξε η μουσική στην εξέλιξή της ως καλλιτέχνιδα και ακτιβίστρια, και ταυτόχρονα προσκολλάται και αποσπάται από το ροκ εν ρολ μουσικό πλαίσιο (και τη σκιά) του αείμνηστου συζύγου της, Τζον Λένον.

Η Όνο ήταν μουσικός από μόνη της, έχοντας σπουδάσει μουσική σύνθεση σε όλη της τη ζωή (καθώς και φιλοσοφία και ποίηση), ενώ ο Λένον είχε σπουδάσει τέχνη.

Μια τεράστια έκθεση τέχνης αφιερωμένη στη Yoko Ono είναι τώρα ανοιχτή στην Tate Modern. Και έχει γίνει μια από τις πιο καυτές εκθέσεις στο Λονδίνο της άνοιξης.

Η Γιόκο  Όνο είπε σχετικά με τη συνάντηση των μυαλών τους: «Περάσαμε ο ένας στα χωράφια του άλλου… από το avant-garde αριστερό πεδίο στο rock ‘n’ roll αριστερά. Προσπαθήσαμε να βρούμε ένα έδαφος που να ήταν ενδιαφέρον και για τους δυο μας. Και οι δύο ενθουσιαστήκαμε από τις εμπειρίες του άλλου».

Η έκθεση

Η έκθεση-μαμούθ — που ονομάζεται YOKO ONO: MUSIC OF THE MIND — είναι μια ολόκληρη αναδρομική έκθεση, που εκτείνεται σε επτά δεκαετίες τής καριέρας της διάσημης καλλιτέχνιδας και καταγράφει όλες τις βασικές στιγμές της πορείας της.

Η Όνο είναι ηγετική φυσιογνωμία στην εννοιολογική και περφόρμανς τέχνη, τον πειραματικό κινηματογράφο και τη μουσική. Ανέπτυξε την πρακτική της στην Αμερική, την Ιαπωνία και το Ηνωμένο Βασίλειο και είναι γνωστή για τον ακτιβισμό της, καθώς και για τις εκστρατείες της για την παγκόσμια ειρήνη και ένα καλύτερο περιβάλλον.

Η έκθεση σχεδιάστηκε σε στενή συνεργασία με το στούντιο της Ono και είναι η μεγαλύτερη έκθεση για την πρωτοποριακή καλλιτέχνιδα που πραγματοποιήθηκε ποτέ στο Ηνωμένο Βασίλειο. Υπάρχει επίσης ένας πλούσιος νέος συνοδευτικός κατάλογος.

Το κοινό θα ανακαλύψει πάνω από 200 έργα, συμπεριλαμβανομένων κομματιών διδασκαλίας, παρτιτούρες, εγκαταστάσεις, ταινίες, μουσική και φωτογραφίες.

Η έκθεση αποκαλύπτει μια πρωτοποριακή προσέγγιση της γλώσσας, της τέχνης και της συμμετοχής που συνεχίζει να μιλάει μέχρι την παρούσα στιγμή. Υποστηρίζεται από τον John J. Studzinski CBE.

Η έκθεση διοργανώνεται από την Tate Modern, Λονδίνο σε συνεργασία με την Kunstsammlung Nordrhein-Westfalen, Düsseldorf.

Οι «οδηγίες» της Γιόκο Όνο

Το 1962, η Ono κρέμασε 38 φύλλα χαρτιού με ένα σύνολο οδηγιών, γραμμένων σε καλλιγραφική ιαπωνική γραφή, σε έναν τοίχο του Κέντρου Τέχνης Sogetsu στο Τόκιο.

Κανένας καλλιτέχνης δεν είχε εκθέσει έννοιες για έργα τέχνης ως έργα τέχνης πριν, έτσι η έκθεση, Instructions for Paintings, ήταν η πρώτη έκθεση εννοιολογικής τέχνης.

Η Όνο ανύψωσε την τέχνη σε μια έντονη πνευματική δραστηριότητα και την έννοια της τέχνης πάνω από τη φυσική της μορφή.

Οι οδηγίες της Όνο εκδημοκράτησαν επίσης την τέχνη, καθώς πυροδοτούσαν τη φαντασία, τη σκέψη και τη δημιουργικότητα του κοινού που αφήνεται να «ολοκληρώνει» τα έργα ακολουθώντας τις οδηγίες στην πραγματική του ζωή.

Αυτό μπορεί να γίνει από οποιονδήποτε, οπουδήποτε, ανά πάσα στιγμή, είτε με φαντασία είτε σωματικά. Μια οδηγία με τίτλο Painting To Be Constructed In Your Head λέει: «Παρατηρήστε προσεκτικά τρεις πίνακες. Ανακατέψτε τους καλά στο κεφάλι σας».

Η Όνο δημοσίευσε η ίδια το βιβλίο της, Grapefruit, μια συλλογή με περισσότερες από 200 οδηγίες, το 1964. Πολλές από αυτές είναι διάσπαρτες στην γκαλερί Tate για να τις ακολουθήσουν οι επισκέπτες.

Η έκθεση της Tate Gallery υποδηλώνει ότι το έργο της Ono είναι μια μορφή «συμμετοχικής τέχνης», ένα είδος τέχνης που εμπλέκει το κοινό στη δημιουργική διαδικασία. Αλλά αυτό είναι αναγωγικό. Η Όνο είδε τις οδηγίες της ως ενθυλάκωση ιδεών και τις ιδέες ως πέτρες «πεταγμένες στο νερό για να προκαλέσουν κυματισμούς».

Ερμηνεύω τις οδηγίες της Yoko Ono ως σπόρους για την καλλιέργεια του «κοινωνικού φαντασιακού» – ενός φανταστικού συστήματος ιδεών, αξιών, προσανατολισμών και πρακτικών που ενώνει την κοινωνία.

Πέρα από τη «δημιουργία», το πρόγραμμα διδασκαλίας της Ono είναι καταλύτης για συνεχείς κοινωνικές αλλαγές, μια διαδικασία «κατασκευής» που οδηγεί σε έναν εναλλακτικό κόσμο.

Οι οδηγίες της οδηγούν σε μια κοινωνική ισορροπία μεταξύ του ατόμου και του συλλογικού, μέσω στοχαστικών καθημερινών πράξεων. Αυτές οι μικρές αποδιοργανωτικές πράξεις ευαισθητοποιούν το γεγονός ότι η κοινωνία είναι κοινωνικά δομημένη, και επομένως εξαρτάται από τη δύναμη της ριζοσπαστικής φαντασίας των ανθρώπων να την αλλάξουν.

Η δέσμευση της Γιόκο Όνο για την ειρήνη

Για περισσότερες από επτά δεκαετίες, οι ριζοσπαστικές ιδέες της έχουν συμβάλει σε ισχυρές κοινωνικές ιδέες όπως η ειρήνη, η ελευθερία, η ισότητα και η δημοκρατία.

Η επίμονη δέσμευσή της για την παγκόσμια ειρήνη εκφράζεται μέσω της αντίληψής της για την τέχνη ως μια ριζοσπαστική φανταστική πράξη.

Τα παιχνιδιάρικα έργα της Ono υπονομεύουν τις συστημικές αιτίες που οδηγούν στα προβλήματα της κοινωνίας και πυροδοτούν διαδικασίες κοινωνικής φαντασίας.

Πώς μπορείτε να παίξετε ένα ολόλευκο σκάκι με έναν «αντίπαλο» (White Chess Set, 1966), να γδυθείτε κάτω από μια τσάντα (Bag Piece, 1964) ή να κάνετε χειραψία μέσα από μια τρύπα σε έναν καμβά (Ζωγραφική για να σφίξετε τα χέρια, 1961) με έναν «άγνωστο»;

Αυτό απαιτεί τη συνεργασία με τον άλλον και τη σύνταξη ενός νέου συνόλου κανόνων – την έναρξη νέων κοινωνικών σχέσεων που οδηγούν σε ριζικά νέους τρόπους σκέψης και δράσης.

Η δέσμευση της κοινωνικής φαντασίας μπορεί να συμβάλει στην αλλαγή των συμπεριφορών και της συνείδησης μεμονωμένων ανθρώπων που θα μπορούσαν να αλλάξουν συλλογικά τον κόσμο – με το να τον φανταστούν όχι όπως είναι, αλλά όπως θα έπρεπε να είναι.

Με αυτόν τον τρόπο, μπορούν να κατασκευάσουν τον κόσμο που ονειρεύονται. Όπως το θέτει η Όνο: «Ένα όνειρο που ονειρεύεσαι μόνος είναι μόνο ένα όνειρο. Ένα όνειρο που ονειρεύεστε μαζί είναι πραγματικότητα».

Η ξεχωριστή προσέγγιση της Γιόκο Όνο στον ενδυναμωτικό κοινωνικό ρόλο τής τέχνης γαλβανίζει τους ανθρώπους σε πολλές κατευθύνσεις. Να ανακαλύψουν νέες εποικοδομητικές αρχές για τη δημιουργία χώρων κριτικής σκέψης και καλλιτεχνικού πειραματισμού.

Για γνώση, δημιουργία και πολιτική αντίσταση. Και να φανταστείς έναν εναλλακτικό κόσμο – γιατί το να «φαντάζεσαι» σημαίνει να ξεκινάς μια διαδικασία κατασκευής.

ΤATE MODERN: Μέχρι την 1η Σεπτεμβρίου 2024

Πηγή: www.theconversation.com